مالیات مهریه کی باید پرداخت شود؟ وضعیت فعلی و جزئیات طرح ۱۴۰۴

در حال حاضر، به خود مهریه، مالیاتی تعلق نمی گیرد و طبق ماده 144 قانون مالیات های مستقیم، از پرداخت مالیات معاف است. اما، طرحی در مجلس در دست بررسی است که در صورت تصویب، از سال 1404 به بعد، برای مهریه های بیش از 14 سکه، مالیات پلکانی تعیین می شود و زمان پرداخت آن، هنگام ثبت عقدنامه در دفاتر اسناد رسمی خواهد بود.

خب، بریم سر اصل مطلب. شاید این روزها زیاد شنیدین که «مهریه مالیات داره!» یا «قراره مالیات مهریه بگیرن؟». این قضیه حسابی ذهن خیلی ها رو درگیر کرده، از اونایی که تازه می خوان ازدواج کنن تا خانواده هایی که درگیر مسائل حقوقی هستن. بالاخره مهریه بخش مهمی از زندگی مشترک و تعهدات مالی به حساب میاد و هر تغییری توش می تونه حسابی روی زندگی مردم تاثیر بذاره.

هدف ما تو این مقاله اینه که همه چیز رو درباره مالیات مهریه، هم وضعیت فعلی و هم طرح پیشنهادی جدید، شفاف کنیم. می خوایم به سوالات کلیدی شما مثل «مالیات مهریه بر عهده کیه؟»، «اصلاً کی باید این مالیات رو بده؟»، «چقدر باید پرداخت بشه؟» و «نحوه محاسبه اش چطوریه؟» با زبان خودمونی و واضح جواب بدیم. نکته مهم اینه که بین قانون جاری و طرح های پیشنهادی فرق بزرگی وجود داره که حتماً باید بهش دقت کنید.

واقعاً به مهریه مالیات می خوره؟ وضعیت فعلی چی میگه؟

بیاید همین اول کار آب پاکی رو بریزیم رو دستتون تا ابهامی باقی نمونه. در حال حاضر، طبق قانون مالیاتی کشور، به خود مهریه هیچ مالیاتی تعلق نمی گیره. این یعنی اگه شما مهریه ای دارین یا قراره مهریه ای براتون تعیین بشه، دولت از اصل اون مهریه چیزی به عنوان مالیات دریافت نمی کنه. این یه اصل حقوقیه که از مدت ها پیش وجود داشته.

قانون الان درباره مالیات مهریه چی میگه؟ (ماده 144)

برای اینکه حرفمون مستند باشه، باید به ماده 144 قانون مالیات های مستقیم اشاره کنیم. این ماده به صراحت می گه: «جهیزیه منقول و مهریه، اعم از منقول و غیرمنقول از پرداخت مالیات معاف است.» یعنی چی؟ یعنی فرقی نمی کنه مهریه شما سکه باشه، وجه نقد باشه، ملک باشه یا حتی ماشین. در هر حال، بابت نفسِ مهریه بودن اون، مالیاتی از شما گرفته نمیشه. این یه معافیت مالیاتی واضحه که الان هم جاری و ساریه.

حواسمون باشه: فرق مهریه با مالیات نقل و انتقال اموال

یه وقتایی ممکنه این سوال پیش بیاد که پس چرا وقتی ملکی رو به عنوان مهریه ثبت می کنیم، هزینه هایی پرداخت می کنیم؟ اینجاست که باید یه فرق اساسی رو متوجه بشیم. مالیاتی که الان ازش حرف زدیم، مالیات بر اصل مهریه است. اما اگه مهریه شما شامل اموال غیرنقدی مثل ملک یا خودرو باشه و قراره سندش به نام شما منتقل بشه، اون مالیات ها و هزینه هایی که پرداخت می کنید، مربوط به «نقل و انتقال اون اموال» هستن، نه به خود مهریه. مثلاً برای سند زدن یک ملک به نام شما، مالیات نقل و انتقال ملک پرداخت میشه که این یه چیز کاملاً جداست و برای هر معامله ملکی اتفاق می افته، چه مهریه باشه چه نباشه. همین طور مالیات بر خرید و فروش سکه در حجم بالا که یه بحث دیگه است و به مهریه ربطی نداره.

ببینید، خیلی مهمه که این دوتا رو با هم قاطی نکنیم. در حال حاضر، هیچ کس بابت دریافت یا تعیین مهریه، مالیات بر مهریه نمی ده. هزینه هایی که ممکنه پیش بیاد، معمولاً مربوط به نقل و انتقال قانونی اون دارایی هاست.

طرح جدید مالیات مهریه ۱۴۰۴: چی قراره عوض بشه؟

حالا که وضعیت فعلی رو فهمیدیم، بریم سراغ اون طرحی که این روزها همه جا حرفش هست. صحبت از «قانون مالیات مهریه جدید» یا «مالیات مهریه ۱۴۰۴» در واقع به همین طرح پیشنهادی برمی گرده که قراره یه تغییر حسابی توی بحث مهریه ایجاد کنه.

چرا اصلاً به فکر مالیات مهریه افتادن؟

شاید بپرسید اصلاً چرا باید چنین طرحی مطرح بشه؟ دلیل اصلی اینه که تو سالیان اخیر، مهریه های سنگین و غیرمتعارف، مشکلات زیادی رو تو جامعه و نظام قضایی ایجاد کرده. از یه طرف، شاهد پرونده های طلاق و مهریه بی شمار تو دادگاه ها هستیم که هم وقت زیادی از دستگاه قضا می گیره و هم هزینه های زیادی به دوش دولت می ذاره. از طرف دیگه، زندانی شدن مردان به خاطر ناتوانی در پرداخت مهریه، یه معضل اجتماعی بزرگه که تبعات زیادی داره.

هدف اصلی این طرح اینه که با وضع مالیات برای مهریه های سنگین، یه جورایی زوجین رو تشویق کنن که مهریه های متعارف تر و منطقی تری رو تعیین کنن. اینجوری شاید پرونده های دادگستری کم بشه، از زندانی شدن بی مورد مردان جلوگیری بشه و به استحکام خانواده ها هم کمک بشه. البته این فقط دیدگاه موافقان طرحه و مخالفان هم حرف های خودشون رو دارن که جلوتر بهشون می پردازیم.

آیا این قانون جدید الان تصویب شده و اجرا میشه؟

اینجا یه نکته خیلی مهم هست که باید با صدای بلند بگیم: خیر! این طرح هنوز به تصویب نهایی مجلس نرسیده و به قانون لازم الاجرا تبدیل نشده. پس، همه حرف هایی که در ادامه در مورد مالیات مهریه می زنیم، مربوط به طرح پیشنهادی هست، نه قانونی که الان اجرا میشه. حواستون باشه که گول شایعات یا اطلاعات غلط رو نخورید. این طرح در مراحل بررسیه و برای تبدیل شدن به قانون، راه درازی در پیش داره. قوه قضاییه، مجلس و سازمان امور مالیاتی هر کدوم تو این فرآیند نقش دارن و تا وقتی که خبر رسمی از مراجع ذی صلاح منتشر نشده، هیچ چیز قطعی نیست.

مالیات مهریه رو کی و کِی باید پرداخت کرد؟ (بر اساس طرح پیشنهادی)

حالا فرض کنیم که این طرح مالیات مهریه بالاخره تصویب شد و تبدیل به قانون شد. اون وقت چه اتفاقی می افته؟ مهم ترین سوال اینه که مسئولیت پرداخت این مالیات بر عهده کیه و اصلاً کی باید جیب مبارک رو خالی کنه؟

مسئول پرداخت مالیات مهریه کیه؟ (یک بام و دو هوا؟)

بر اساس جزئیات طرح پیشنهادی، قراره مالیات مهریه به صورت مشترک و مساوی (یعنی 50-50) بین زوج (مرد) و زوجه (زن) تقسیم بشه. خب، چرا اینجوری؟ دلیلش اینه که مجلس و طراحان قانون فکر می کنن با این کار، عدالت رعایت میشه و هر دو طرف تو مسئولیت تعیین مهریه و عواقب مالی اون شریک میشن.

اگه فقط آقا مسئول پرداخت باشه، ممکنه خانواده خانم تمایل داشته باشن مهریه های سنگین تری رو درخواست کنن. اما وقتی هر دو طرف قراره از جیبشون مالیات بدن، به احتمال زیاد بیشتر فکر می کنن و سعی می کنن یه مهریه منطقی تر تعیین کنن. اینجوری هم فشار اقتصادی روی یک نفر کمتر میشه، هم یه جورایی جلوی زیاده خواهی گرفته میشه. البته این رو هم گفتن که این مبالغ قراره به یه صندوقی مثل صندوق حمایت از ازدواج یا تهیه جهیزیه برای نیازمندان واریز بشه.

زمان پرداخت مالیات مهریه چه موقع است؟ همون موقع عقد؟

اگه این طرح به قانون تبدیل بشه، زمان پرداخت مالیات مهریه درست سر همون سفره عقد و موقع ثبت سند ازدواج در دفاتر اسناد رسمی خواهد بود. یعنی چی؟ یعنی دفاتر اسناد رسمی، قبل از اینکه سند ازدواج شما رو صادر کنن، باید مطمئن بشن که مالیات مهریه پرداخت شده. در واقع، پرداخت این مالیات، شرط لازم برای دریافت سند ازدواج یا حتی رونوشت اون خواهد بود.

حالا اگه مهریه به صورت اقساطی باشه چی؟ باز هم طبق طرح پیشنهادی، حتی اگه مهریه شما قسط بندی شده باشه، مالیات کل اون باید همون زمان عقد و یکجا پرداخت بشه. پس اینجا دیگه خبری از قسط و مراحل بعد نیست. از طرفی، اگه مالیات پرداخت نشه، دفاتر اسناد رسمی اجازه ندارن سند ازدواج رو صادر کنن و این خودش می تونه مشکلاتی مثل عدم امکان طرح دعاوی مهریه، طلاق و نفقه رو برای زوجین ایجاد کنه. پس حواستون حسابی جمع باشه.

چقدر باید مالیات مهریه بدیم؟ نحوه محاسبه بر اساس طرح جدید

حالا که فهمیدیم کی و کِی باید مالیات مهریه رو پرداخت کرد (البته اگه طرح تصویب بشه)، بریم سراغ اینکه اصلاً این مالیات چقدره و چطوری محاسبه میشه. این قسمت شاید از همه مهم تر باشه، چون روی تصمیم گیری شما برای تعیین مهریه حسابی تاثیر می ذاره.

جدول پلکانی مالیات مهریه (در صورت تصویب قانون جدید)

طرح پیشنهادی برای مالیات مهریه، یه سیستم پلکانی داره. یعنی هر چی تعداد سکه های مهریه بیشتر باشه، درصد مالیات هم بیشتر میشه. این جدول رو ببینید تا بهتر متوجه بشید:

تعداد سکه بهار آزادی	میزان مالیات (از ارزش کل مهریه)
تا 14 سکه	معاف از مالیات
از 15 تا 100 سکه	1.1% (یک و یک دهم درصد)
از 101 تا 200 سکه	2% (دو درصد)
بیش از 200 سکه	15% (پانزده درصد)

با مثال ببینیم چطور مالیات مهریه محاسبه میشه

خب، حالا که جدول رو دیدیم، بیاید با چند تا مثال ببینیم این مالیات چطوری محاسبه میشه. برای مثال هامون، فرض می کنیم قیمت روز هر سکه بهار آزادی، 40 میلیون تومان هست. البته این قیمت می تونه بالا و پایین بشه و برای محاسبه دقیق، باید قیمت روز رو در نظر بگیرید.

فرمول کلی محاسبه:

مبلغ مالیات مهریه = (ارزش روز هر سکه × تعداد سکه) × نرخ مالیات

• مثال 1: مهریه 50 سکه

طبق جدول، برای 50 سکه، نرخ مالیات 1.1% هست.
ارزش کل مهریه: 40,000,000 تومان (قیمت هر سکه) × 50 سکه = 2,000,000,000 تومان
مبلغ مالیات: 2,000,000,000 تومان × 1.1% = 22,000,000 تومان
خب، از این 22 میلیون تومان، 11 میلیون تومان رو آقا باید بده و 11 میلیون تومان رو هم خانم.

• مثال 2: مهریه 150 سکه

برای 150 سکه، نرخ مالیات 2% هست.
ارزش کل مهریه: 40,000,000 تومان × 150 سکه = 6,000,000,000 تومان
مبلغ مالیات: 6,000,000,000 تومان × 2% = 120,000,000 تومان
در این حالت، هر کدوم از زوجین (زن و مرد) باید 60 میلیون تومان مالیات پرداخت کنن.

• مثال 3: مهریه 300 سکه

برای مهریه های بالای 200 سکه، نرخ مالیات 15% میشه.
ارزش کل مهریه: 40,000,000 تومان × 300 سکه = 12,000,000,000 تومان
مبلغ مالیات: 12,000,000,000 تومان × 15% = 1,800,000,000 تومان
اینجا دیگه رقم حسابی سنگین میشه! هر کدوم از زوجین باید 900 میلیون تومان مالیات بدن. اینجاست که می بینید چقدر تعیین مهریه های سنگین می تونه پرهزینه باشه.

پس یادتون باشه، این محاسبات بر اساس قیمت روز سکه در زمان عقد انجام میشه و ارزش ریالی کل مهریه برای تعیین درصد مالیات خیلی مهمه.

حرف و حدیث ها درباره طرح مالیات مهریه: موافق و مخالف چی میگن؟

طرح مالیات مهریه مثل هر طرح مهم دیگه ای، موافقان و مخالفان خودش رو داره و هر کدوم هم دلایل منطقی خودشون رو مطرح می کنن. قبل از اینکه وارد بحث موافق و مخالف بشیم، بد نیست به دو تا نکته دیگه هم اشاره کنیم که خیلی از مردم اونا رو با مالیات مهریه قاطی می کنن.

تفاوت مالیات مهریه با حق ثبت مهریه (این دوتا فرق دارن!)

شاید براتون سوال باشه که خب، ما الان هم وقتی عقد می کنیم، یه هزینه ای به محضرخونه میدیم که اسمش حق ثبت هست. این با مالیات مهریه فرق داره؟ بله، کاملاً فرق دارن! حق ثبت، یه هزینه اداریه که دفاتر اسناد رسمی بابت ثبت سند ازدواج از شما می گیرن. این هزینه بر اساس تعرفه های مشخصی تعیین میشه و کاری به بحث مالیات مهریه (اونم از نوع پیشنهادی) نداره. حق ثبت یه هزینه ثابت یا پلکانیه که به محضر پرداخت میشه، اما مالیات مهریه (اگر تصویب بشه) درصدی از ارزش واقعی مهریه است که به حساب دولت واریز میشه. پس این دو تا رو با هم اشتباه نگیرید.

مالیات سکه های مهریه و مالیات بر عایدی سکه: قاطی نکنید!

یه بحث دیگه هم هست که خیلی ها رو گیج می کنه: مالیات سکه. خب، اگه کسی سکه خرید و فروش کنه و حجم معاملاتش بالا باشه، ممکنه مشمول مالیات بر عایدی سرمایه (مالیات سکه) بشه. حالا سوال اینه که اگه زنی مهریه خودش رو سکه بگیره و بعداً اون سکه ها رو بفروشه، آیا باید مالیات بده؟

این هم یه بحث کاملاً جداست. مالیات بر مهریه (در صورت تصویب) بر ثبت مهریه تعلق می گیره. یعنی همون اول کار، موقع عقد. اما مالیات سکه، بر معامله و فروش سکه تعلق می گیره. اگه زنی سکه های مهریه اش رو بفروشه و این فروش در حجم بالا و با قصد کسب درآمد باشه، ممکنه مشمول مالیات بر عایدی سرمایه یا مالیات بر کسب درآمد بشه. این موضوع ربطی به اون مالیات بر مهریه که موقع عقد گفته میشه، نداره. پس وقتی صحبت از مالیات مهریه میشه، منظورمون مالیات موقع ثبت ازدواجه، نه مالیات بر فروش سکه ها بعد از دریافت مهریه.

موافق ها و مخالف های طرح چی میگن؟

همونطور که گفتیم، این طرح موافقان و مخالفانی داره. بیاید نگاهی به دیدگاه های هر دو گروه بندازیم:

دیدگاه موافقان طرح مالیات بر مهریه:

• کاهش دعاوی و پرونده های حقوقی: بزرگترین دلیلشون اینه که مهریه های سنگین، دادگاه ها رو پر کرده از پرونده های طلاق و مطالبه مهریه. با این قانون، شاید این پرونده ها کمتر بشن و بار از دوش دستگاه قضا برداشته بشه.
• منطقی شدن مهریه: به اعتقاد موافقان، این قانون زوجین و خانواده ها رو وادار می کنه که مهریه های متعارف تر و واقع بینانه تری رو تعیین کنن که با توانایی مالی مرد همخونی داشته باشه.
• کمک به ازدواج آسان: وقتی بار مالی مهریه کمتر بشه، شاید جوون ها با خیال راحت تری به سمت ازدواج برن.
• عدالت اجتماعی: با تقسیم مالیات بین هر دو طرف، حس عدالت بیشتری ایجاد میشه و مسئولیت به هر دو طرف منتقل میشه.
• پشتوانه مالی صندوق های خیریه: اگه پول مالیات به صندوق های حمایت از ازدواج نیازمندان واریز بشه، یه منبع مالی جدید برای کمک به جوون ها ایجاد میشه.

دیدگاه مخالفان طرح مالیات بر مهریه:

• تضعیف پشتوانه مالی زن: مخالفان می گن مهریه تنها پشتوانه مالی و ضمانت اجرایی برای زن در زندگی مشترک و بخصوص در صورت جداییه. مالیات بر اون، این پشتوانه رو ضعیف می کنه.
• نقض ماهیت حقوقی مهریه: برخی حقوقدانان معتقدن مهریه ذاتاً هدیه ای از طرف مرد به زن است و مالیات بستن بر اون با این ماهیت در تضاده.
• نگرانی از دور زدن قانون: عده ای هم نگرانن که مردم راه هایی برای دور زدن این قانون پیدا کنن، مثلاً مهریه رو کمتر بنویسن و توافقات غیررسمی داشته باشن که خودش مشکلات جدیدی رو به وجود میاره.
• مشکلات اجرایی: از نظر برخی، نحوه جمع آوری این مالیات و اجرای اون می تونه پیچیدگی هایی داشته باشه.
• محدود کردن حق طلاق زن: در جامعه ای که حق طلاق عمدتاً با مرده، مهریه ابزاری برای زن برای گرفتن حق طلاق بوده که این قانون ممکنه اون رو کمرنگ کنه.

آیا این قانون عطف به ماسبق میشه؟ (به ازدواج های قبلی هم میخوره؟)

یه سوال خیلی مهم که ذهن خیلی ها رو درگیر کرده، اینه که اگه این قانون تصویب بشه، آیا شامل ازدواج هایی که قبلاً صورت گرفته هم میشه؟ یعنی اونایی که قبلاً عقد کردن و مهریه ای تعیین شده، باید مالیات بدن؟

بر اساس اطلاعات موجود و رویه معمول در قوانین مالیاتی، پاسخ خیر است. قوانین مالیاتی معمولاً عطف به ماسبق نمی شوند، یعنی به گذشته برنمی گردند. بنابراین، مهریه هایی که پیش از تصویب و اجرایی شدن این قانون در دفاتر اسناد رسمی ثبت شده اند، مشمول این مالیات نخواهند شد. این قانون فقط برای ازدواج هایی که بعد از تاریخ تصویب و اجرایی شدن اون ثبت میشن، اعمال خواهد شد. این مسئله مهمی هست که باید حتماً بهش توجه داشته باشید تا نگرانی های بی مورد ایجاد نشه.

جمع بندی: پس تکلیف مالیات مهریه چی شد؟

خلاصه کلام اینکه، بحث مالیات مهریه یه موضوع داغ و پر از ابهامه که نیاز به شفاف سازی داره. همونطور که با هم بررسی کردیم، در حال حاضر و طبق قانون جاری کشور (ماده 144 قانون مالیات های مستقیم)، به خود مهریه هیچ مالیاتی تعلق نمی گیره و این معافیت پابرجا است.

اما، یه طرح پیشنهادی تو مجلس مطرحه که اگه تصویب بشه، قراره از سال 1404 به بعد، برای مهریه های بیشتر از 14 سکه، مالیات به صورت پلکانی وضع بشه. این مالیات به صورت 50-50 بین زن و مرد تقسیم میشه و زمان پرداختش هم همون موقع ثبت عقدنامه در محضره. هدف اصلی این طرح، کنترل مهریه های سنگین و کاهش مشکلات اجتماعی و قضایی ناشی از اون هاست. البته، این طرح هنوز در مرحله بررسیه و تا تبدیل شدن به قانون راه زیادی داره و شامل ازدواج های گذشته هم نمیشه.

پس، اگه قصد ازدواج دارین یا این موضوع براتون مهمه، حتماً اخبار رسمی رو از مراجع معتبر پیگیری کنید و برای تصمیم گیری آگاهانه، بهتره با کارشناسان حقوقی و مالی مشورت کنید تا از آخرین وضعیت قوانین باخبر باشید و خدای نکرده دچار سوءتفاهم یا مشکل نشید. بالاخره مسائل مالی و حقوقی تو زندگی مشترک خیلی مهمن و باید با چشم باز و آگاهانه در موردشون تصمیم گرفت.

سوالات متداول درباره مالیات مهریه

آیا در سال 1404 مهریه مالیات دارد؟

در حال حاضر خیر، به خود مهریه مالیاتی تعلق نمی گیرد. اما طرحی در مجلس در دست بررسی است که در صورت تصویب، از سال 1404 به بعد برای مهریه های بیش از 14 سکه، مالیات پلکانی تعیین خواهد شد.

تا چه تعداد سکه مهریه از مالیات معاف است؟

بر اساس طرح پیشنهادی قانون مالیات مهریه، مهریه تا سقف 14 سکه بهار آزادی از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.

مالیات 114 سکه مهریه چقدر خواهد شد؟ (طبق طرح)

اگر طرح مالیات مهریه تصویب شود، 114 سکه مهریه در پله دوم (از 101 تا 200 سکه) قرار می گیرد و مشمول 2% مالیات از ارزش کل مهریه خواهد شد. این مبلغ بین زوج و زوجه تقسیم می شود.

اگر مهریه ملک یا وجه نقد باشد، مالیات آن چطور است؟

طبق قانون فعلی، مهریه (چه سکه، چه وجه نقد، چه ملک) از مالیات معاف است. اما اگر مهریه شامل اموال غیرنقدی (مثل ملک) باشد و نیاز به نقل و انتقال سند باشد، مالیات نقل و انتقال آن اموال (جدا از مالیات بر مهریه) طبق قوانین عمومی مربوط به خودش دریافت می شود.

هدف اصلی از وضع مالیات بر مهریه چیه؟

هدف اصلی از وضع این طرح، کاهش تعیین مهریه های سنگین و غیرمتعارف، کم کردن پرونده های قضایی مرتبط با مهریه، جلوگیری از زندانی شدن مردان و تشویق زوجین به تعیین مهریه های منطقی تر برای استحکام بنیان خانواده است.

آیا این قانون شامل ازدواج هایی که قبلاً صورت گرفته اند هم میشه؟

خیر، بر اساس رویه قوانین مالیاتی، طرح مالیات بر مهریه (در صورت تصویب) عطف به ماسبق نخواهد شد و فقط شامل ازدواج هایی می شود که بعد از تاریخ تصویب و اجرایی شدن این قانون ثبت شوند.