اسید نیتریک (Nitric Acid) یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین اسیدهای معدنی در صنایع مختلف است. این ترکیب شیمیایی با فرمول HNO₃ مایعی بی‌رنگ یا زرد کم‌رنگ با خاصیت خورندگی بالا و بوی تند اسیدی است. در ادامه بهصورت کامل با خواص کاربردها نکات ایمنی و خرید اسید نیتریک اصل آشنا می‌شوید.
معرفی اسید نیتریک (HNO₃)
اسید نیتریک با فرمول شیمیایی HNO₃ یک اسید معدنی قوی خورنده و اکسیدکننده است که بهصورت مایع بی‌رنگ یا زرد کم‌رنگ دیده می‌شود. این ترکیب با بوی تند و نافذ خود به راحتی در آب حل می‌شود و محلولی بسیار اسیدی تولید میکند. اسید نیتریک در شرایط عادی ناپایدار بوده و در مجاورت نور یا گرما تجزیه شده و گازهای سمی مانند دی‌اکسید نیتروژن (NO₂) آزاد میکند. این ماده در حالت خالص بی‌رنگ است اما با گذشت زمان به دلیل تجزیه به اکسیدهای نیتروژن و آب رنگ آن به زرد تغییر میکند. (قیمت لحظه ای اسید نیتریک)
این اسید یکی از مواد پایه در صنایع شیمیایی است و به دلیل واکنش‌پذیری بالا در تولید انواع کودهای شیمیایی (مانند نیترات آمونیوم) مواد منفجره (مانند TNT) رنگدانه‌ها داروسازی آبکاری فلزات و تصفیه طلا و نقره کاربرد دارد. اسید نیتریک خالص به‌سختی در طبیعت یافت می‌شود و معمولاً بهصورت محلول‌های با غلظت‌های مختلف (مانند 55٪ 65٪ یا 98٪) در بازار عرضه می‌گردد.
مشخصات شیمیایی اسید نیتریک
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اسید نیتریک (HNO₃)
فرمول شیمیایی: HNO₃
یک اسید معدنی قوی با ساختار مولکولی ساده
جرم مولی: 63.01 گرم بر مول
شکل ظاهری: مایع بی‌رنگ تا زرد مایل به قهوه‌ای
(در حالت خالص بی‌رنگ است ولی به دلیل تجزیه به NO₂ ممکن است رنگ زرد یا قرمز بگیرد)
بو: بوی تند زننده و خفه‌کننده
طعم: بسیار اسیدی و خورنده (البته غیرقابل مصرف)
چگالی: حدود 1.50 گرم بر سانتی‌متر مکعب
نقطه جوش: حدود 83 تا 121 درجه سانتی‌گراد
اسید نیتریک خالص در دمای 83°C به جوش می‌آید
نقطه ذوب: حدود -41.6 تا -44 درجه سانتی‌گراد
در حالت جامد کریستال‌های سفید رنگ موناکلینیک تشکیل می‌دهد
حلالیت در آب: کاملاً محلول (100%)
هنگام حل شدن در آب واکنش گرمازا ایجاد میکند
نشان‌دهنده قطبیت بالا و انحلال‌پذیری بسیار زیاد در آب
فشار بخار: حدود 48 mmHg در دمای 20 درجه سانتی‌گراد
افزایش دما باعث افزایش شدید بخارات خورنده می‌شود
چگالی بخار: 2.2 (نسبت به هوا)
بخارات آن سنگین‌تر از هوا هستند و در کف فضا جمع می‌شوند
پایداری شیمیایی: ناپایدار در برابر نور و گرما
در معرض نور تجزیه شده و گازهای سمی آزاد میکند
اکسیدکنندگی: بسیار قوی
قابلیت اکسید کردن فلزات ترکیبات آلی و حتی بافت‌های بدن را دارد
خطر خوردگی: بسیار خورنده و آسیب‌زا
در تماس با پوست چشم و فلزات باعث سوختگی شدید و خوردگی می‌شود
کاربردهای اسید نیتریک | موارد مصرف صنعتی آزمایشگاهی و خانگی
اسید نیتریک (HNO₃) یکی از پرکاربردترین اسیدهای معدنی در صنایع مختلف است. این ماده با خواص اکسیدکننده قوی در بسیاری از فرآیندهای صنعتی کشاورزی نظامی و حتی خانگی نقش کلیدی ایفا میکند.
تولید کود شیمیایی:
بیشترین مصرف اسید نیتریک در ساخت نیترات آمونیوم (Ammonium Nitrate) برای تولید کودهای ازته در کشاورزی است.
صنعت نظامی و تولید مواد منفجره:
در تولید TNT نیتروگلیسیرین و سایر ترکیبات نیترو برای کاربردهای نظامی و معدنی کاربرد دارد.
تصفیه و شستشوی فلزات:
در عملیات پاک‌سازی اچ کردن و زنگ‌زدایی فلزاتی مانند فولاد و مس استفاده می‌شود.
صنعت الکترونیک و نیمه‌هادی:
برای Etching و Cleaning در ساخت تراشه‌های الکترونیکی و سلول‌های خورشیدی کاربرد دارد.
ساخت رنگ‌ها و رنگدانه‌ها:
به‌عنوان یک عامل اکسیدکننده در تولید رنگ‌ها جوهرها و رنگ‌دانه‌های آلی و معدنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ساخت دارو و ترکیبات آلی:
برای سنتز داروها و مشتقات نیترو در صنایع داروسازی و شیمی آلی استفاده می‌شود.
کاربرد در آزمایشگاه‌ها:
به‌عنوان یک معرف شیمیایی اسید قوی و اکسیدکننده در تست‌ها و واکنش‌های مختلف علمی استفاده می‌شود.
ساخت نایلون و پلیمرها:
در تولید آدیپیک اسید (Adipic Acid) و سایر پیش‌سازهای نایلون کاربرد دارد.
ساخت مواد ضدعفونی‌کننده و سفیدکننده:
به‌عنوان جزء مؤثر در ترکیبات تمیزکننده و ضدعفونی‌کننده صنعتی.
صنایع معدن و استخراج فلزات گران‌بها
برای حل کردن فلزاتی مثل طلا و پلاتین به‌ویژه در حضور اسید کلریدریک (آب‌رزین سلطانی).
بازیافت طلا با اسید نیتریک چیست؟
بازیافت طلا با اسید نیتریک (NitriAc cid) یکی از روش‌های شیمیایی مؤثر برای جداسازی طلا از سایر فلزات پایه مانند نقره مس و روی است. این روش بیشتر برای قطعات الکترونیکی مانند بردهای موبایل کامپیوتر و ضایعات صنعتی کاربرد دارد. با استفاده از این تکنیک طلا از دیگر فلزات به صورت خالص جدا شده و قابل ذوب و استفاده مجدد خواهد بود.
🧪 مواد و تجهیزات مورد نیاز:
اسید نیتریک غلیظ (HNO₃)
آب مقطر
ظروف پیرکس یا پلاستیکی مقاوم به اسید
همزن شیشه‌ای یا پلاستیکی
ماسک دستکش عینک ایمنی و هود یا تهویه مناسب
ضایعات حاوی طلا (بردهای الکترونیکی سیم‌ها پایه‌های IC و…)
مراحل کامل بازیافت طلا با اسید نیتریک
مرحله اول: آماده‌سازی ضایعات الکترونیکی
ضایعات حاوی طلا (مانند پین‌های سی‌پی‌یو یا رم) را با ابزار مناسب جدا کرده و کاملاً تمیز نمایید. اگر قطعات دارای لحیم یا روکش پلاستیکی هستند بهتر است آن‌ها را با حرارت یا تینر جدا کنید.
مرحله دوم: شست‌وشوی اولیه
قطعات را با آب داغ و مایع شوینده بشویید تا چربی و آلودگی‌های سطحی از بین برود. سپس با آب مقطر آب‌کشی نمایید.
مرحله سوم: افزودن اسید نیتریک
قطعات را در یک ظرف شیشه‌ای مقاوم قرار داده و به اندازه کافی اسید نیتریک رقیق‌شده (۱ به ۳ با آب مقطر) اضافه کنید. واکنش به سرعت شروع می‌شود و گازهای سمی مانند NO₂ تولید می‌شود بنابراین حتماً این کار را در فضای باز یا زیر هود انجام دهید.
مرحله چهارم: حل شدن فلزات پایه
در این مرحله فلزاتی مانند نقره مس و روی در اسید حل می‌شوند ولی طلا در ته ظرف باقی می‌ماند. این واکنش ممکن است چند ساعت طول بکشد. پس از اتمام واکنش محلول تغییر رنگ داده و حاوی یون‌های فلزات مختلف خواهد بود.
مرحله پنجم: جداسازی طلا
پس از پایان واکنش ته‌مانده جامد را که عمدتاً طلاست با فیلتر جدا کرده و چند بار با آب مقطر بشویید تا کاملاً خالص شود. در صورت نیاز می‌توانید این طلا را در مراحل بعدی با استفاده از آب‌رجیا برای خلوص بیشتر نیز فرآوری کنید.
❗ هشدارهای ایمنی:
هرگز اسید را به یک‌باره اضافه نکنید؛ آهسته و مرحله‌ای عمل کنید.
از ظروف فلزی استفاده نکنید.
به هیچ وجه در فضای بسته بدون تهویه کار نکنید؛ گازهای تولیدی سمی و خطرناک هستند.
1. چرا در فرآیند بازیافت طلا از اسید نیتریک خلوص بالا (64٪ یا 65٪) استفاده می‌شود؟
زیرا خلوص بالای اسید نیتریک نقش حیاتی در تشکیل مؤثر تیزاب سلطانی و اکسیداسیون طلا دارد؛ درصدهای پایین ممکن است فرآیند بازیافت را ناقص یا بی‌اثر کنند.
2. چگونه می‌توان از سودا شیمی اسید نیتریک خالص و اصل تهیه کرد؟
با تماس با واحد فروش یا ثبت سفارش از طریق سایت رسمی یا تماس با شماره 09126092080 می‌توانید اسید نیتریک با خلوص بالا و برند معتبر را تهیه کنید.
3. آیا اسید نیتریک صنعتی برای بازیافت طلا مناسب است یا باید گرید آزمایشگاهی باشد؟
اگر هدف استخراج دقیق و حرفه‌ای طلاست استفاده از اسید نیتریک آزمایشگاهی یا صنعتی با گرید بالا و آنالیز تاییدشده ضروری است؛ سودا شیمی هر دو گرید را عرضه میکند.
خطرات و نکات ایمنی استفاده از اسید نیتریک
⚠️ خطرات اسید نیتریک
1. خطرات فیزیکی و شیمیایی
خورندگی شدید: باعث سوختگی‌های شیمیایی در پوست و بافت‌ها می‌شود.
تولید گازهای سمی: هنگام تماس با فلزات یا ترکیبات آلی گازهای سمی مانند دی‌اکسید نیتروژن (NO₂) تولید می‌شود.
واکنش‌پذیری بالا: با بسیاری از ترکیبات مانند فلزات بازها ترکیبات آلی و حتی آب واکنش می‌دهد.
تشدیدکننده آتش: اگرچه خود قابل اشتعال نیست اما با ترکیبات آلی ممکن است باعث انفجار یا شعله‌ور شدن شود.
2. خطرات برای سلامت
تماس با پوست: باعث سوختگی شدید قرمزی تاول و آسیب بافتی.
تماس با چشم: آسیب شدید به قرنیه و احتمال نابینایی.
استنشاق بخارات: تحریک شدید سیستم تنفسی سرفه سوزش گلو تنگی نفس و در موارد شدید ادم ریوی (تورم ریه).
بلعیدن: بسیار خطرناک و ممکن است باعث سوختگی شدید مری و معده و مرگ شود.
نکات ایمنی در استفاده از اسید نیتریک
1. وسایل حفاظت فردی (PPE)
✅ دستکش مقاوم در برابر مواد شیمیایی (نئوپرن یا نیتریل)
✅ عینک ایمنی ضد بخار + محافظ صورت
✅ روپوش یا لباس آزمایشگاهی مقاوم به اسید
✅ ماسک یا دستگاه تنفس (در مواجهه با بخارات زیاد)
2. شرایط نگهداری
در ظروف پلاستیکی مخصوص یا شیشه‌ای مقاوم به اسید نگهداری شود.
دور از مواد آلی فلزات بازها مواد قابل اشتعال و نور مستقیم خورشید قرار گیرد.
در محل خنک خشک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود.
3. نکات هنگام کار
اسید نیتریک را در هود شیمیایی استفاده کنید.
همیشه هنگام رقیق‌سازی اسید را به آرامی به آب اضافه کنید (نه برعکس).
از ظروف تمیز و خشک استفاده کنید تا واکنش ناخواسته رخ ندهد.
هنگام ریزش یا نشت محل را با سد محافظ (سد جاذب یا خاک مخصوص) احاطه کنید و با محلول بی‌اثرکننده مانند بی‌کربنات سدیم (جوش شیرین) خنثی کنید (با احتیاط کامل).
4. اقدامات اضطراری
تماس با پوست: فوراً با مقدار زیاد آب شستشو دهید (حداقل 15 دقیقه) و به پزشک مراجعه کنید.
تماس با چشم: بلافاصله با آب فراوان بشویید (حداقل 15 دقیقه) پلک‌ها را باز نگه دارید و فوراً به پزشک مراجعه کنید.
استنشاق: فرد را به هوای تازه منتقل کرده و اگر دچار مشکل تنفس شد کمک پزشکی فوری بگیرید.
بلعیدن: استفراغ نکنید. دهان را با آب شستشو داده و بلافاصله کمک پزشکی دریافت کنید.
تفاوت اسید نیتریک صنعتی و آزمایشگاهی
| ویژگی | صنعتی | آزمایشگاهی |
|---|---|---|
| خلوص | 55% تا 65% | 99% به بالا |
| کاربرد | تولیدی و صنعتی | تحقیقات و آنالیز |
| قیمت | مناسب‌تر | گران‌تر |
| برندها | پتروشیمی‌های داخلی | مرک (Merck) سیگما آلدریچ |
سوالات متداول درباره اسید نیتریک
آیا اسید نیتریک همان جوهر شوره است؟
بله جوهر شوره نام سنتی اسید نیتریک است که در شیمی قدیم رایج بوده است.
آیا می‌توان اسید نیتریک را در منزل نگهداری کرد؟
خیر به دلیل خطرات بالا و خاصیت خورندگی شدید نگهداری آن در منزل توصیه نمی‌شود.
اسید نیتریک چه فلزاتی را حل میکند؟
اسید نیتریک (HNO₃) یکی از قوی‌ترین اسیدهای اکسیدکننده است و می‌تواند با بسیاری از فلزات واکنش داده و آن‌ها را در خود حل کند. در ادامه فهرستی از فلزاتی که در اسید نیتریک حل می‌شوند به همراه توضیح واکنش آن‌ها آورده شده است:
فلزاتی که اسید نیتریک آن‌ها را حل میکند:
| فلز | نوع واکنش | نتیجه واکنش |
|---|---|---|
| مس (Cu) | شدید | تولید نیترات مس (Cu(NO₃)₂) و گاز NO₂ |
| نقره (Ag) | معمولی | تشکیل نیترات نقره (AgNO₃) اما در حضور کلرید رسوب AgCl می‌دهد |
| روی (Zn) | سریع | تشکیل نیترات روی (Zn(NO₃)₂) و گاز هیدروژن یا گاز نیتروژن |
| آهن (Fe) | متوسط | تولید نیترات آهن و گازهای NO و NO₂ |
| آلومینیوم (Al) | آهسته (در غلظت کم) | با غلظت بالا لایه‌ای اکسیدی محافظت‌کننده ایجاد میکند |
| نیکل (Ni) | متوسط | تولید نیترات نیکل (Ni(NO₃)₂) و گاز NO₂ |
| قلع (Sn) | سریع | تولید نیترات قلع (Sn(NO₃)₂) یا اکسید قلع |
| سرب (Pb) | نسبی | به‌آرامی حل می‌شود ولی اغلب پوششی از Pb(NO₃)₂ مانع ادامه واکنش می‌شود |
| کادمیم (Cd) | به خوبی | محلول نیترات کادمیم ایجاد میکند |
| بیسموت (Bi) | بله | تولید نیترات بیسموت (Bi(NO₃)₃) |
❌ فلزاتی که اسید نیتریک به‌تنهایی آن‌ها را حل نمی‌کند:
| فلز | دلیل مقاومت |
|---|---|
| طلا (Au) | فلز نجیب؛ نیاز به آب‌رجیا برای حل شدن دارد |
| پلاتین (Pt) | مقاوم در برابر اکسیداسیون؛ در اسید نیتریک حل نمی‌شود |
| ایریدیوم رودیوم پالادیم (فلزات پلاتینی) | نیاز به محیط اکسنده قوی‌تر مانند آب‌رجیا یا ترکیبات کلریدی دارند |
📌 نکات مهم:
- غلظت اسید نقش مهمی در نوع و سرعت واکنش دارد. اسید نیتریک غلیظ واکنش‌های شدیدتری دارد.
- واکنش فلزات با اسید نیتریک معمولاً گرمازا بوده و تولید گازهای سمی مانند NO₂ (دی‌اکسید نیتروژن) میکند.
- برخی فلزات مانند آلومینیوم در تماس اولیه لایه‌ای محافظ تشکیل می‌دهند که جلوی ادامه حل شدن را می‌گیرد.
خرید اسید نیتریک مرک از سودا شیمی | تضمین کیفیت
اگر به دنبال خرید اسید نیتریک مرک (Merck) با کیفیت تضمینی و خلوص بالا هستید شرکت سودا شیمی یکی از معتبرترین شرکت فروش مواد شیمیایی آزمایشگاهی و صنعتی در ایران است.
اسید نیتریک مرک عرضه‌شده توسط سودا شیمی:
خلوص بالا (معمولاً 65%)
تولید شرکت مرک آلمان
بسته‌بندی استاندارد در ظروف 1 لیتری و 2.5 لیتری
مناسب برای مصارف آزمایشگاهی صنعتی آموزشی و تحقیقاتی
💬 جهت سفارش و مشاوره تماس بگیرید:
📞 09126092080
☎️ 55434698
🔹 ارسال به سراسر کشور
🔹 امکان خرید حضوری و غیرحضوری
🔹 ارائه آنالیز و برگه مشخصات محصول (Certificate of Analysis)
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "بازیافت طلا با اسید نیتریک به راحتی آب خوردن !!!!" هستید؟ با کلیک بر روی کسب و کار ایرانی, پزشکی، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "بازیافت طلا با اسید نیتریک به راحتی آب خوردن !!!!"، کلیک کنید.
