دولت عشق آمد و من دولت پاینده شدم/ نگاهی به فیلم مست عشق

به ویژه اینکه تعدادی از آنها شهرتی جهانی داشته و می توانند پای آثار نمایشی تولید شده در این چارچوب را به بازار جهانی باز کنند. موضوعی که چندان مورد توجه سینمای ایران قرار نگرفته و اندک آثار تولید شده در این باب نیز متعلق به تلویزیون بوده ا ند. فیلم سینمایی «مست عشق» ساخته حسن فتحی که به نوعی محصول مشترک ایران و ترکیه به حساب می آید، نخستین تجربه جدی سینمای ایران در این رابطه است که به تازگی روی پرده سینماهای کشور رفته و در هفته نخست رکورد فروش ریالی و تعداد تماشاگر را شکسته است.

فتحی که تجربه تولید آثار تاریخی در قاب کوچک را داشته، در «مست عشق» سراغ یکی از مهمترین شعرا و عرفای تاریخ ایران یعنی جلال الدین محمد بلخی مشهور به مولانا رفته و بخشی از دوران زندگی وی را به تصویر کشیده که از کشش دراماتیک مناسبی برخوردار است. فرهاد توحیدی که یکی از قدیمی ترین فیلمنامه نویسان پس از انقلاب به حساب می آید در «مست عشق»، مولانا و شمس تبریزی را به عنوان ستون های فیلمنامه قرار داده و قصه را با محوریت این دو پیش می برد. قصه ای شخصیت محور که با چرخشی ظریف به سمت ماجرامحوری رفته و چند داستانک جذاب را به آن گره می زند.

توحیدی در پرده نخست، قصه را با یک حادثه آغاز کرده و سوالی را پیرامون ناپدید شدن شمس تبریزی مطرح می کند. سپس با یک فلاش بک به گذشته ای نه چندان دور رفته و برخورد مولانا و شمس را کلید می زند که سرانجام به یک نقطه عطف می رسد. جایی که مولانا مجذوب شخصیت پیچیده و خاص شمس شده و نگاه اش به جهان تغییر می کند. در نیمه میانی، توحیدی روی حسادت به عنوان یکی از تم های فیلمنامه مانور داده و موانعی را بر سر راه مرید و مراد قرار می دهد تا از بار تنش حاکم بر آن کاسته نشود. در این بین رفت و برگشت های زمانی هم رخ می دهد که از ساختار قصه بیرون نزده و تماشاگر را سردرگم نمی کند. در واقع این ساختار غیرخطی برای آن است که تکه های پازل قصه کنار یکدیگر قرار گرفته و یکپارچگی آن از دست نرود.

داستان های فرعی نقشی کلیدی در پیکره فیلمنامه های امروزی دارند و ((مست عشق)) از این بابت نمونه ای درخشان به حساب می آید. اولی قصه عشق نافرجام پسر مولانا (علاء الدین) به کیمیا خاتون است که به خوبی در بافت قصه جا افتاده و مثلثی عاشقانه را شکل می دهد و تماشاگر را به حدس و گمان هایی پیرامون نقطه عطف دوم فیلمنامه وادار می کند. دیگری داستانک مربوط به اسکندر بیک فرمانده خشن اهل قونیه است که علاقه ای نافرجام به دختری مسیحی به نام مریم داشته و توحیدی این داستانک را به بهترین شکل به قصه اصلی پیوند زده است. نکته مهمی که در فیلمنامه ((مست عشق)) به چشم می خورد، وفاداری به اندازه نویسنده به تاریخ است که وجوه نمایشی خوبی نیز به آن بخشیده شده است. همان طور که از عشق به عنوان تم اصلی و جانمایه اثر بهره گرفته و آن را به شخصیت های اصلی گره زده است.

حسن فتحی در آخرین ساخته سینمایی اش دست به ریسک بزرگی زده و به سراغ شخصیتی رفته که میلیون ها طرفدار در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر دارد. او با توجه به فیلمنامه خوبی که در اختیار داشته تلاش کرده تا اثر شسته رفته ای را خلق کند. تلاشی که از همان سکانس نخست (کابوس جنگ اسکندربیک) خود را به رخ کشیده و تا آخر ادامه پیدا می کند. به ویژه در دکوپاژ فیلمنامه که ظرافت و وسواس خاصی در آن به چشم می خورد. برای مثال می توان به سکانس گفتگوی طولانی شمس و مولانا اشاره کرد. البته نمی توان از مست عشق گفت و به فیلمبرداری درخشان زنده یاد مرتضی پورصمدی و تدوین استاندارد میثم مولایی اشاره نکرد.

یکی از چالش های مهم فیلم انتخاب بازیگران آن بوده که ترکیبی از بازیگران ایرانی و ترک به حساب می آید و ایجاد هارمونی میان آنها کار سختی به نظر می رسد. اتفاقی که تا حدود زیادی رخ داده و بازیگران نقش مهمی در کیفیت برجسته فیلم دارند. پارسا پیروزفر و شهاب حسینی انتخاب های هوشمندانه ای برای ایفای نقش های مولانا و شمس تبریزی بوده اند که البته کفه ترازو به سمت حسینی اندک چربشی دارد. همچنین بازیگران ترک زبان که در سینما و تلویزیون ترکیه شهرت زیادی دارند، در ایفای نقش ها موفق بوده اند.

مست عشق از آن دسته فیلم هایی است که تولید و پست پروداکشن سختی داشته که از این بابت می توان به گروه تولید آن دستمریزاد گفته و دستاوردهای آن برای سینمای ایران را به فال نیک گرفت.

5757