اگر جامعه ای بخواهد رشد جدی داشته باشد باید نیروی انسانی آن جامعه از سطح آگاهی بالاتری برخوردار باشد و در این خصوص توجه به رشته های علوم انسانی و پژوهش در آن همواره باید در اولویت قرار بگیرد.
به گزارش خبرنگار گروه پژوهش خبرگزاری گولوپ پژوهش در کشور ما در لایه های مختلف جامعه و به خصوص علوم انسانی دچار مشکلاتی است و حتی برخی افراد پژوهش را امری لوکس می دانند که باید این موضوع فرهنگ سازی شود و این دید را بوجود آورد که پژوهش امری واقعی و از لوازم توسعه است.
فرهنگ در توسعه پایدار به واقع نقشی جدی دارد و باید گفت که تحول اقتصادی و فرهنگی دو مجموعه ای است که جامعه را به توسعه پایدار می رساند. بنابراین ما باید به موضوع فرهنگی و انسانی توجه جدی داشته باشیم. اگر جامعه ای بخواهد رشد قطعی مستمر و جدی داشته باشد باید نیروی انسانی آن جامعه از سطح آگاهی بالاتری برخوردار باشد و در این خصوص توجه به رشته های علوم انسانی همواره باید در اولویت قرار بگیرد.
اثرگذاری بین المللی با توجه به پژوهش های علوم انسانی
چندی پیش معاون پژوهشی وزیر علوم نیز با تاکید بر ضرورت توجه به پژوهش ها در حوزه علوم انسانی گفت: اگر در این حوزه توجه و تمرکز ویژه داشته باشیم می توانیم اثرگذاری بین المللی خوبی داشته باشیم. به گفته صالحی؛ سیاست جدید وزارت علوم در حمایت از علوم انسانی است و به دنبال این هستیم که تولیدات علمی را در حوزه های علوم انسانی و اجتماعی در سطح بین المللی افزایش دهیم.
آغاز نمایه سازی نشریات علوم انسانی در نمایه اسکوپوس
اهمیت این موضوع تا جایی پیش رفته است که حتی وزارت علوم نمایه سازی نشریات علوم انسانی را آغاز کرده و در حال حاضر نیز نشریاتی مثل نسخ خطی و مجله باستان شناسی الان نمایه اسکوپوس دارند.
حتی وقتی روند تولیدات علمی کشورها را نگاه می کنیم کشورهایی مثل انگلیس فرانسه آلمان و … بعد از چاپ مقالات بین المللی در حوزه پزشکی علوم پایه و … به سمت علوم اجتماعی رفته اند و ما نیز این ظرفیت را داریم که این آمار را در علوم انسانی خودمان بالاتر ببریم.
البته باید گفت که این رشته ها نیازمند بازنگری هستند و همچنین اقبال جامعه علمی به حوزه علوم انسانی نیز باید دگرگون شود که در این راستا نیازمند نگرشی نو هم در علوم انسانی و هم در حوزه های مدیریتی هستیم.
نقش موثر پژوهشگاه ها در تقویت پژوهش های علوم انسانی
به گفته صالحی علوم انسانی حتی نگرش هایی نو و بنیادی را در کشور ایجاد می کند و باید آمیختگی با رفع نیازهای کشور را نیز مورد توجه داشته باشد که پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی می تواند این نقش را در جامعه ایفا کند.
این مقام مسئول معتقد است که در خصوص رفع این مشکل باید به تقویت علوم انسانی در دانشگاه ها و جامعه توجه بیشتری نشان داد و کار علمی تحقیقی بررسی پژوهشی میدانی و تئوری صورت گیرد که در این خصوص پژوهشگاه ها و اندیشکده ها می توانند نقش مفید و موثری را در جامعه ایفا کنند.
باید گفت که انجام پژوهش در زمینه علوم انسانی در ایران همواره با دشواری هایی اساسی همراه بوده است و سعی شده تا در این گزارش به شناسایی اساسی ترین چالش ها و موانع پژوهش در زمینۀ علوم انسانی در ایران اشاره شود. پژوهش ها و مطالعه های گوناگونی درباره موانع و کاستی های انجام پژوهش در زمینه علوم انسانی در ایران به انجام رسیده اند که دربردارنده داده هایی ارزشمندند. در میان علوم مختلف علوم انسانی رابطه ای محکم تر و استوارتر با مفهوم توسعه و پیشرفت دارد اما با وجود این گزارش ها حاکی از آن است که وضعیت تولید علم در ایران در حوزه علوم انسانی چندان رضایت بخش نیست.
یک مطالعه میدانی؛ تجربه زیسته دانشجویان علوم انسانی
با توجه به اهمیت این حوزه پژوهشگران با انجام یک مطالعه تجربه زیسته دانشجویان علوم انسانی را در خصوص ناکارآمدی این حوزه در دانشگاه های ایران مورد بررسی قرار دادند.
در این تحقیق بتول بهشتی؛ کارشناس ارشد برنامه ریزی درسی دانشگاه تهران سعید صفائی موحد؛ دکترای برنامه ریزی درسی شرکت ملی نفت ایران و خسرو باقری؛ استاد فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران با یکدیگر مقاله علمی را با عنوان «ناکارآمدی علوم انسانی در دانشگاه های ایران بر اساس تجربه زیسته دانشجویان: یک پژوهش پدیدار شناختی» در فصل نامه «سیاست علم و فناوری» منتشر کردند.
در این مطالعه با ۵۵ نفر از دانشجویان دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران در مورد ناکارآمدی علوم انسانی در دانشگاه های ایران مصاحبه انجام شد. پژوهشگران صحبت های شرکت کنندگان در این مطالعه را مورد تحلیل قرار دادند و اطلاعات به دست آمده را دسته بندی کردند.
براساس بررسی های انجام شده؛ مشخص شد که از نظر این دانشجویان ناکارآمدی علوم انسانی در دانشگاه های ایران در سه محور «عوامل انسانی» «عوامل آموزشی» و «عوامل ساختاری و بنیادین» قرار دارند.
بر اساس نظر این شرکت کنندگان عوامل انسانی مؤثر در این ناکارآمدی شامل «پایین بودن سطح علاقه و انگیزش دانشجویان» «فقدان استاد متخصص» «نداشتن سیاست پژوهش محوری مسؤولان آموزشی» «تلاش گر نبودن دانشجویان» «برخوردها و بازخوردهای سرد» و «کارایی نامناسب مدیریت انسانی» است.
همچنین دانشجویان شرکت کننده در این پژوهش عوامل مختلفی را به عنوان عوامل آموزشی مؤثر درناکارآمدی علوم انسانی معرفی کردند.
عدم ارتباط بین نهاد علم و جامعه تقدم عرضه بر تقاضا (متناسب نبودن سرفصل های مصوب در حوزه علوم انسانی با مسائل روز کشور و برنامه ریزی های کلان کشور) نبود تعاملات فکری در محیط کلاس حاکم بودن فضای خشک و بی روح در محیط آموزشی و … از جمله این عوامل به شمار می روند.
پژوهشگران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی؛ سربازان خط مقدم پژوهش
یحیی فوزی (معاون سابق پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) نیز معتقد است که مسائل و مشکلات مرتبط با پژوهش در کشور و پژوهشگاه علوم انسانی را می توان درسه سطح مورد بحث قرار داد.
سطح اول مسائل مرتبط با کارگزاران پژوهش است یعنی مسائل مرتبط با پژوهشگران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی و کارشناسان پژوهش که سربازان خط مقدم پژوهش در کشورند و نقش کلیدی را در پیشبرد کیفیت و کمیت پژوهش به عهده دارند.
سطح دوم سطح ساختارها و نُرم ها (ضوابط) و آیین نامه های پژوهشی ست که ریل و مسیر پژوهش و جهت گیری ها را تعیین و هدایت می کنند. سطح سوم گفتمان ها و رویکردهاست که نوع نگرش به بنیادهای پژوهش را مشخص می کنند.
مرز میان پژوهش با پژوهش نما را باید مشخص کرد
به واقع باید گفت که در جامعه ایرانی با پژوهش به معنای حقیقی مواجه نیستیم و به ندرت کارهایی که درخور نام پژوهش است را می بینیم. بنابراین این مسأله نیاز به تحلیل و آسیب شناسی دارد.
باید میان پژوهش و فرایند پژوهش نما فرق بگذاریم. باید گفت که برخی پژوهش ها در واقع پژوهش هستند و برخی پژوهش نما هستند که در ظاهر همچون یک پژوهش هستند ولی در واقع امر چیزی از آنها خارج نمی شود.
ما نیز خیلی از اوقات به سمت کارهای پژوهش نما رفته ایم که مشکل جدی ایجاد کرده و انرژی انسانی و مالی و همه توانایی های مالی و جانی را از بین برده است.
باید گفت که پژوهش واقعی ویژگی هایی دارد که اگر هر کدام رعایت نشود مشکلاتی را ایجاد می کند و آن را از واقعیت قضیه فاصله می دهد.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "پژوهش در علوم انسانی از شعار تا عمل" هستید؟ با کلیک بر روی اقتصادی، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "پژوهش در علوم انسانی از شعار تا عمل"، کلیک کنید.
