پزشکی به شرط کسب درآمد!

آفتاب نیوز :

زهرا چیذری در یادداشتی در روزنامه جوان نوشت: دومین و آخرین روز نوبت دوم کنکور 1403 با شرکت بیش از نیم میلیون داوطلب در گروه آزمایشی علوم تجربی برگزار شد تا پرونده کنکور امسال بسته شود. نکته قابل تامل اینکه در همین روزها و در شرایطی که گروه علوم تجربی با بیش از 501 هزار داوطلب بیشترین تعداد داوطلب را در کنکور 1403 به خودش اختصاص داده و همچنان پرمتقاضی ترین گروه در میان گروه های آموزشی آزمون ورودی دانشگاه ها به شمار می رود، رییس سازمان نظام پزشکی یک بار دیگر از خالی ماندن ظرفیت های پزشکی در رشته های قلب و عروق ابراز نگرانی کرد. نامعادله پر متقاضی ترین گرایش در کنکور ورودی به دانشگاه و خالی ماندن صندلی ها در تحصیلات تکمیلی و آزمون دستیاری پزشکی در کنار انصراف چیزی نزدیک به نیمی از پزشکان عمومی از طبابت و روی آوردن به مشاغل دیگر موضوعی است که ریشه یابی آن می تواند راه حل آن را در دسترس تر کند. 

ماجرای خالی ماندن برخی از رشته های پزشکی در دوره دستیاری و نگرانی از آینده پزشکی کشور موضوعی است که مدت هاست به دغدغه ای جدی تبدیل شده است. در حالی که در چنین روزهایی می توان به عینه شاهد سر و دست شکستن دانش آموزان و والدین آن ها برای شرکت در کنکور تجربی و ورود به رشته پزشکی است، اما پس از ورود به دانشگاه و فارغ التحصیلی از این رشته و برای ادامه تحصیل در دوره تخصص به یکباره همه چیز تغییر می کند. این سر و دست شکستن ها اگرچه برای رشته های پول سازی همچون جراحی پلاستیک و ترمیمی ادامه دارد، اما رشته های پرریسک تر مانند کودکان، قلب یا بیهوشی جزو رشته هایی هستند که اقبالی به آن ها نیست و چند سالی می شود صندلی های این رشته ها خالی می ماند. ماجرا به گونه ای پیش رفته که کم کم این نگرانی به شکل جدی تر مطرح می شود که قرار است آینده پزشکی کشورمان به کجا برسد؟!

 وقتی همه نگرانند

«گرایش به پزشکی در حال رنگ باختن است. باید نگران آینده پزشکی باشیم.» این جمله ای است که ایرج فاضل، رییس جامعه جراحان ایران می گوید. الان در برخی رشته های مهم و حیاتی مثل جراحی عروق، جراحی کودکان، حتی یک داوطلب برای تحصیل نداریم. انگیزه ای نیز برای ورود به رشته های پر زحمت و طولانی مدت وجود ندارد، ولی برعکس در رشته هایی مانند جراحی پلاستیک و امثال آن داوطلبان فراوانی وجود دارد. 

رییس جامعه جراحان ایران با بیان اینکه باید شرایط تشویق کننده باشد تا انگیزه کافی با امکانات تشویقی برای ورود پزشکان به رشته های تخصصی پر زحمت و طولانی مدت برقرار شود، می افزاید: «باید برای افرادی که بخش عمده ای از عمر خود را صرف تحصیل یک دوره تخصصی دشوار و طولانی می کنند، انگیزه های قوی ایجاد کرد؛ وقتی وضعیت معیشتی و زندگی نسل فعلی پزشکان مطلوب باشد، این یک انگیزه خوب و اثرگذار برای جذب و ماندگاری پزشکان جوان خواهد بود. باید سیاستگذاری ها طوری برنامه ریزی شود تا جامعه از این بابت صدمه نبیند.»

 خالی ماندن مجدد صندلی های تخصص قلب 

محمد رییس زاده، رییس کل سازمان نظام پزشکی ایران هم در سخنرانی اش در کنگره مشترک قلب و عروق ایران از خالی ماندن ظرفیت های پزشکی در رشته های قلب و عروق ابراز نگرانی کرد. 

به گفته رییس کل سازمان نظام پزشکی ایران به رغم وجود 100 هزار پزشک عمومی در کشور، ظرفیت برخی رشته های تخصصی در حد زیر 40 درصد پر می شود. امسال در رشته مهم جراحی قلب و عروق حدود 30 درصد ظرفیت تربیت نیروی جراح قلب در کشور پر شد، در جراحی قلب اطفال اوضاع به مراتب نگران کننده تر است، در جراحی عروق تقریباً به عدد صفر نزدیک شده ایم، در رشته بیهوشی 20 درصد، در رشته اطفال 36 درصد، در طب اورژانس زیر 5 درصد ظرفیت ها پر شده است. 

وی با بیان اینکه مهاجرت شغلی و جغرافیایی هشدارها را به صدا در آورده است، افزود: «بی توجهی مفرط به اقتصاد سلامت و کاهش سهم سلامت از تولید ناخالص داخلی، به ادامه خدمات در بخش دولتی و خصوصی آسیب های جدی وارد کرده است.»

از نگاه رییس زاده دلیل این کم اقبالی به رشته های پزشکی عدم اجرای قوانین بالادستی از جمله اجرای سیاست های کلی سلامت ابلاغی رهبری، عدم به روزرسانی قوانین قدیمی مثل طرح ضریب K، مداخلات غیرتخصصی خلاف قانون، وضعیت نیروی انسانی حوزه سلامت و زنجیره تربیت نیروی متخصص در نظام سلامت کشور را از هم گسسته است. 

 پزشکی به شرط درآمد

تا اینجای کار به نظر می رسد ماجرای کم اقبالی به پزشکی در برخی از رشته های تخصصی خلاصه شود. به طور خاص رشته هایی که چندان پردرآمد نیستند. درست شبیه رشته اطفال یا بیهوشی و حتی رشته قلب. ماجرا به قدری جدی است که گزارش هایی از روی آوردن برخی متخصصان قلب به تزریق ژل و بوتاکس حکایت دارد! ماجرایی که اثبات می کند یکی از اصلی ترین دلایل کم اقبالی به برخی رشته های تحصیلی مسایل مالی و آلوده شدن دامن پاک طبابت به انگیزه های مالی است، به گونه ای که این ماجرا توانسته آموزش پزشکی را هم تحت تاثیر قرار دهد. 

حکایت کم اقبالی به پزشکی و طبابت، اما به تخصص خلاصه نمی شود و پزشکان عمومی یعنی همان گروهی که برای دکتر شدن در سال های کنکور سر و دست می شکاندند و تمام هم و غمشان را برای قبول شدن در کنکور گذاشته اند. 

 آنطور که بابک پورقلیچ، پزشک عمومی و رییس دفتر تهران انجمن پزشکان عمومی بر اساس آمار سازمان نظام پزشکی، بیش از 95 هزار پزشک عمومی در کشور داریم که 40 تا 45 هزار نفر از آن ها مشغول طبابت هستند و بقیه یا دیگر طبابت نمی کنند و همان طور که گفتم، به مشاغل دیگر رو آورده اند یا خیلی از آن ها هم از کشور مهاجرت کرده اند. 

از نگاه وی پزشک عمومی در کشورهای دیگر جایگاه والایی دارد و مردم جایگاه او را قبول دارند. در ایران، اما تعریف نشده که پزشک عمومی چه کاره است. 

به همین خاطر هم در ایران – به خصوص در شهرهای بزرگ – اگر فردی بیمار شود، در بسیاری از موارد برای ویزیت نزد پزشک عمومی نمی رود و مستقیم سراغ متخصص و فوق تخصص می رود. در حالی که طبق سیستم ارجاع، شما اول باید نزد پزشک عمومی بروید و او تشخیص دهد که لازم است پیش متخصص بروید یا نه؟

 چرخه معیوب 

شاید اگر پزشک خانواده و نظام ارجاع اجرایی می شد، بخشی از این چالش ها در کشورمان حل شده و بهتر می شد نظام سلامت را مدیریت کرد. بدین معنا که مردم در سطح اول به پزشکان عمومی مراجعه می کردند و در سطوح بعدی با واقعی شدن یا همان افزایش تعرفه ها فقط کسانی راهی مطب متخصصان می شدند که واقعاً به درمان های تخصصی نیاز دارند و از همه مهم تر بیمه ها هم پای کار می آمدند. این چرخه، اما معیوب است. به همین خاطر هم خانواده ها با تصور پول سازی و آینده دار بودن و منزلت اجتماعی پزشکان اصرار دارند فرزندانشان در رشته های پزشکی درس بخوانند و همچنان کنکور تجربی پرمتقاضی ترین رشته کنکور است. رشته ای پر متقاضی که شاید همیشه آن درآمد رویایی مدنظر بچه ها و خانواده ها را نداشته باشد!