نمونه دادخواست طلاق عسر و حرج زوجه

نمونه دادخواست طلاق عسر و حرج زوجه، ابزاری قانونی برای زنانی است که در زندگی مشترک با مشقت و سختی غیرقابل تحمل روبرو هستند و به دنبال راهی برای رهایی از این وضعیت هستند. این دادخواست به زن کمک می کند تا با استناد به دلایل و مدارک محکم، از دادگاه درخواست طلاق کند. راستش را بخواهید، گاهی اوقات زندگی مشترک آنقدر سخت می شود که تنها راه رهایی، توسل به قانون است. اینجاست که مفهوم «عسر و حرج» به دادِ زن می رسد تا بتواند حق قانونی خود را برای جدایی مطالبه کند. با ما همراه باشید تا با جزئیات این مسیر قانونی آشنا شویم و یک قدم به آرامش نزدیک تر شویم.

طلاق، یک واژه حقوقی سنگین است که پایان یک زندگی مشترک را اعلام می کند. در قوانین ما، به طور کلی حق طلاق با مرد است؛ یعنی مرد هر زمان که بخواهد، می تواند همسرش را طلاق دهد، البته با رعایت شرایط قانونی و پرداخت حقوق مالی زن. اما این به معنی بی دفاع بودن زن در برابر زندگی های سخت و غیرقابل تحمل نیست. قانونگذار ما، برای حمایت از زنان، راهکارهایی را پیش بینی کرده که یکی از مهم ترین آن ها، «طلاق به دلیل عسر و حرج» است.

تصور کنید زندگی آنقدر برایتان سخت شده که هر روزش مثل یک کوه سنگین روی شانه هایتان است. خب، اینجاست که باید به دنبال راه چاره ای باشید. این مقاله قرار است به شما کمک کند تا نه تنها معنی و مصادیق عسر و حرج را خوب بفهمید، بلکه با نمونه های کاربردی دادخواست طلاق عسر و حرج زوجه هم آشنا شوید. در این مسیر، از مراحل قانونی و مدارک لازم برای دادخواست گرفته تا هزینه ها و مدت زمان این جور طلاق، همه چیز را با زبانی ساده و خودمانی برایتان توضیح می دهیم تا اگر خدای نکرده در چنین شرایطی قرار گرفتید، با آگاهی کامل قدم بردارید.

عسر و حرج چیست؟ (نگاهی عمیق به ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی)

ببینید، «عسر و حرج» یک اصطلاح حقوقی است که شاید در نگاه اول کمی پیچیده به نظر برسد، اما مفهومش خیلی ساده و انسانی است. ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی به صراحت می گوید که اگر ادامه زندگی برای زن، با مشقت و سختی همراه باشد و تحمل آن برایش واقعاً مشکل شود، زن می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند. کلمه «مشقت» و «غیرقابل تحمل بودن» اینجا کلید اصلی است. یعنی پای یک سختی عادی نیست، بلکه چیزی است که یک زن معمولی نمی تواند با آن کنار بیاید و آرامشش را از بین می برد.

قانونگذار با پیش بینی این حق، در واقع خواسته جلوی ظلم و ستم را بگیرد و اجازه ندهد زنی مجبور به ادامه زندگی ای باشد که ذره ذره وجودش را فرسایش می دهد. پس اگر واقعاً در شرایطی قرار گرفتید که زندگی تان جهنم شده، بدانید که قانون پشت شماست و این حق را به شما داده تا از دادگاه کمک بخواهید. البته، اثبات این سختی ها کار شماست و باید با مدارک و شواهد قوی، قاضی را قانع کنید. اینجا دقیقاً همان جایی است که نمونه دادخواست طلاق عسر و حرج زوجه به کارتان می آید تا بدانید چطور باید حرف دل و مدارکتان را به زبان قانون ترجمه کنید.

مصادیق قانونی و رایج عسر و حرج زن برای طلاق

حالا که فهمیدیم عسر و حرج یعنی چه، بهتر است بدانیم قانونگذار چه مواردی را به عنوان مصداق این سختی های غیرقابل تحمل شناخته است. این موارد به شما کمک می کند تا موقعیت خودتان را بهتر بسنجید و ببینید آیا شرایط لازم برای طلاق به دلیل عسر و حرج را دارید یا نه. البته این لیست همیشه باز است و قاضی هم می تواند بر اساس شرایط پرونده شما، موارد دیگری را هم به عنوان عسر و حرج بپذیرد.

الف) موارد پنج گانه صریح در قانون (ماده ۱۱۳۰)

ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی پنج مورد را به صراحت ذکر کرده که اگر هر کدام از آن ها اتفاق بیفتد، زن می تواند درخواست طلاق بدهد:

• ترک زندگی مشترک توسط زوج: اگر شوهرتان، بدون اینکه دلیل موجهی داشته باشد، برای مدت شش ماه پشت سر هم یا نه ماه در یک سال (به صورت متناوب) زندگی مشترک را رها کند و برود، شما می توانید با استناد به این مورد، نمونه دادخواست طلاق عسر و حرج زوجه را تنظیم کنید. اینجا باید ثابت کنید که شوهرتان واقعاً زندگی را ترک کرده و این ترک کردن هم بدون دلیل منطقی بوده است.
• اعتیاد زوج: اگر خدای نکرده شوهر به مواد مخدر یا مشروبات الکلی اعتیاد داشته باشد و این اعتیاد هم طوری باشد که زندگی عادی شما را مختل کرده و با وجود دستور دادگاه هم برای ترک آن اقدام نکرده یا نتوانسته ترک کند، این هم یک مصداق روشن از عسر و حرج است. اینجا گزارش کمپ های ترک اعتیاد، شهادت دوستان و خانواده و حتی گزارش کلانتری می تواند به کمکتان بیاید.
• محکومیت قطعی زوج به حبس: اگر شوهرتان به جرمی محکوم شده و حکمش هم قطعی باشد و باید حداقل پنج سال را در زندان بگذراند، این مدت طولانی حبس، به خودی خود باعث عسر و حرج برای شما می شود. در این حالت، ارائه حکم دادگاه کیفری که به حبس محکوم شده، مدرک اصلی شما خواهد بود.
• سوء رفتار و خشونت مستمر زوج: این مورد شاید یکی از رایج ترین مصادیق عسر و حرج باشد. اگر همسرتان دائماً با شما بدرفتاری می کند، دست به زن دارد، فحاشی می کند، توهین می کند یا هر نوع خشونت روحی و جسمی دیگری را اعمال می کند که زندگی را برایتان جهنم کرده، این هم دلیل موجهی برای طلاق است. گزارش پزشکی قانونی، شهادت شهود، صورت جلسات کلانتری یا حتی پیامک ها و چت ها (با رعایت قوانین) می توانند اینجا به عنوان مدرک استفاده شوند.
• ابتلای زوج به بیماری های صعب العلاج: اگر شوهر به بیماری های سختی مثل بیماری های روانی شدید، بیماری های مسری خطرناک یا هر بیماری دیگری که ادامه زندگی مشترک را برایتان دشوار و غیرقابل تحمل می کند، مبتلا باشد، این هم از مصادیق عسر و حرج است. گواهی پزشک متخصص و مدارک پزشکی، در اینجا حرف اول را می زنند.

خب، این ها پنج مورد اصلی بود که قانون به صراحت گفته. اما یک نکته خیلی مهم این است که قانونگذار فهمیده زندگی مشترک فقط با این پنج حالت سخت نمی شود. برای همین، یک تبصره ای گذاشته که دست قاضی را باز می گذارد.

ب) سایر مصادیق قابل اثبات با نظر قاضی

بیشتر اوقات، عسر و حرج فقط محدود به موارد بالا نیست. گاهی اوقات شرایطی پیش می آید که قانون به طور مستقیم به آن ها اشاره نکرده، اما هر فرد منطقی ای می فهمد که ادامه زندگی با آن ها واقعاً سخت و طاقت فرساست. در این جور مواقع، قاضی پرونده با توجه به شواهد و مدارک، می تواند تشخیص بدهد که آیا واقعاً عسر و حرجی وجود دارد یا نه. یک جورهایی این لیست حصری نیست و هر چیزی که قاضی را قانع کند، می تواند مصداق عسر و حرج باشد:

• عدم پرداخت نفقه: اگر شوهر برای مدت طولانی (مثلاً شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب) نفقه شما را پرداخت نکرده باشد، با اینکه توانایی مالی داشته، این هم می تواند از مصادیق عسر و حرج باشد. گواهی عدم پرداخت نفقه از دادگاه، اینجا خیلی به کارتان می آید.
• عقیم بودن یا عنن (ناتوانی جنسی) زوج: اگر شوهر نابارور باشد یا دچار ناتوانی جنسی شده باشد و این مسئله بعد از گذشت یک دوره منطقی (مثلاً ۵ سال) همچنان حل نشده باقی مانده باشد، و این موضوع هم برای شما مشکل ساز شده باشد، می توانید این مورد را هم مطرح کنید. گواهی پزشک متخصص در اینجا مدرک اصلی است.
• عدم امنیت جانی، مالی و شرافتی زوجه: اگر شوهر شما را تهدید به مرگ، ضرب و جرح یا حتی هتک حیثیت کند، یا شما را وادار به کارهایی خلاف شرع و قانون کند، این هم به شدت باعث عسر و حرج شماست. اینجا گزارش های کلانتری، شهادت شهود، و هر مدرکی که نشان دهنده تهدید و ناامنی باشد، می تواند مفید باشد.
• اجبار زوجه به مشاغل خلاف شأن یا عرف: فرض کنید شوهر شما را مجبور کند کاری را انجام دهید که با شأن اجتماعی یا عرف جامعه سازگار نیست و شما را آزار می دهد. این هم می تواند از دلایل عسر و حرج باشد.
• ازدواج مجدد زوج بدون اجازه دادگاه یا رضایت زوجه: اگر شوهرتان بدون اجازه دادگاه یا رضایت شما، مجدداً ازدواج کرده باشد، در برخی شرایط ممکن است این موضوع هم به عنوان عسر و حرج در نظر گرفته شود، به خصوص اگر باعث نادیده گرفتن حقوق شما یا ایجاد مشقت مضاعف شده باشد.

به این نکته خیلی دقت کنید: هر پرونده ای شرایط خودش را دارد. اینکه کدام یک از این موارد در مورد شما صدق می کند و چگونه باید آن ها را ثابت کنید، نیاز به بررسی دقیق دارد. برای همین، تنظیم یک نمونه دادخواست طلاق عسر و حرج زوجه که متناسب با شرایط شما باشد، خیلی مهم است.

نحوه تنظیم یک دادخواست طلاق عسر و حرج مؤثر (گام به گام)

حالا که با مفهوم و مصادیق عسر و حرج آشنا شدید، نوبت به مهم ترین بخش می رسد: چطور یک دادخواست درست و حسابی بنویسیم که حرفمان را به دادگاه برساند و قاضی را قانع کند؟ باور کنید نگارش صحیح دادخواست، نیمی از راه است. اگر دادخواست شما قوی و مستند باشد، احتمال موفقیت پرونده تان خیلی بیشتر می شود.

اجزای اصلی دادخواست

یک دادخواست خوب، مثل یک پازل است که باید تمام قطعاتش سر جای خودش قرار بگیرند:

• خواهان (مشخصات زوجه): شما که درخواست طلاق دارید، خواهان پرونده هستید. باید مشخصات کامل خودتان (نام، نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس و شماره تماس) را دقیق بنویسید.
• خوانده (مشخصات زوج): مشخصات کامل همسرتان (نام، نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس و شماره تماس) را وارد کنید.
• خواسته (صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج): اینجا باید به صراحت بنویسید که چه می خواهید. مثلاً: «صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از سوء رفتار مستمر زوج».
• دلایل و منضمات (لیست مدارک اثباتی): اینجا باید لیستی از تمام مدارک و شواهدی که برای اثبات عسر و حرج دارید، ارائه دهید. مثلاً: «رونوشت سند ازدواج، رونوشت شناسنامه و کارت ملی، گزارش پزشکی قانونی شماره X، تصویر احکام قضایی، استشهادیه محلی، گواهی عدم پرداخت نفقه».
• شرح درخواست (بیان دقیق و مستند وقایع منجر به عسر و حرج): این قسمت قلب دادخواست شماست و باید با دقت و وسواس زیاد نوشته شود. اینجا باید داستان زندگی تان را به زبان قانون بیان کنید.

نکات کلیدی در بیان شرح درخواست

وقتی می خواهید شرح درخواستتان را بنویسید، چند تا نکته مهم را حتماً رعایت کنید:

1. صراحت و اختصار: هرچند باید همه چیز را توضیح دهید، اما از حاشیه روی بپرهیزید. قاضی وقت زیادی ندارد که داستان های طولانی و احساسی را بخواند. رک و پوست کنده، اصل مطلب را بگویید.
2. مستندسازی: هر ادعایی که می کنید، حتماً یک مدرک پشتش باشد. مثلاً اگر می گویید کتک خورده اید، به گزارش پزشکی قانونی اشاره کنید. اگر می گویید نفقه نداده، به گواهی عدم پرداخت نفقه اشاره کنید. این کار به دادخواست شما اعتبار می بخشد.
3. پرهیز از احساسات: سعی کنید از لحن کاملاً حقوقی و منطقی استفاده کنید. احساساتی نوشتن نه تنها به شما کمکی نمی کند، بلکه ممکن است باعث شود قاضی فکر کند شما فقط در حال ابراز ناراحتی هستید و دلیل محکمه پسندی ندارید.
4. تاریخ و جزئیات: هر اتفاقی که افتاده، تاریخ تقریبی و جزئیات مهمش را ذکر کنید. مثلاً «در تاریخ فلان، همسرم در حضور شاهدان به بنده توهین کردند.»

«یادتان باشد، نگارش یک دادخواست قوی و مستند، مثل یک پل محکم است که شما را از یک زندگی پرمشقت، به ساحل آرامش می رساند. پس برایش وقت بگذارید و اگر لازم بود، حتماً از یک وکیل متخصص کمک بگیرید.»

نمونه های کاربردی دادخواست طلاق عسر و حرج زوجه

حالا که با اجزای دادخواست آشنا شدید، وقت آن است که چند نمونه عملی را با هم مرور کنیم. این نمونه ها به شما ایده ای می دهند که چطور می توانید با توجه به شرایط خاص خودتان، یک نمونه دادخواست طلاق عسر و حرج زوجه بنویسید. البته باز هم تاکید می کنم، این ها فقط نمونه هستند و هر پرونده ای نیاز به تنظیم اختصاصی دارد.

نمونه ۱: دادخواست طلاق به دلیل سوء رفتار و ضرب و شتم زوج

تصور کنید سال هاست که درگیر خشونت های خانگی هستید و دیگر طاقتتان تمام شده. کتک کاری، فحاشی و توهین هر روز زندگی تان را تلخ کرده است. در این شرایط، باید تمام این اتفاقات را به طور دقیق و مستند در دادخواست بیاورید.

شرح سناریو: خانم سارا محمودی از همسرش علی احمدی به دلیل ضرب و شتم مکرر، توهین و فحاشی های علنی و مستمر شکایت دارد. او مدارک پزشکی قانونی، شهادت دو همسایه و صورت جلسه کلانتری را در دست دارد.

خواهان: خانم سارا محمودی (فرزند: ... - ش.م: ... - کد ملی: ...)
خوانده: آقای علی احمدی (فرزند: ... - ش.م: ... - کد ملی: ...)
خواسته: صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از سوء رفتار مستمر و ضرب و شتم زوج

دلایل و منضمات:
۱. رونوشت مصدق سند رسمی ازدواج شماره ... مورخ ...
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۳. رونوشت مصدق گزارش پزشکی قانونی شماره ... مورخ ...
۴. رونوشت مصدق صورت جلسه کلانتری شماره ... مورخ ...
۵. استشهادیه محلی به ضمیمه مشخصات و آدرس شهود
۶. تصویر پیامک های توهین آمیز زوج (در صورت وجود و رعایت قوانین)

ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛

به استحضار عالی می رساند اینجانبه سارا محمودی، به موجب عقدنامه رسمی شماره ... مورخ ... صادره از دفتر ازدواج شماره ...، به عقد دائم خوانده محترم آقای علی احمدی درآمده و حاصل این زندگی مشترک [تعداد فرزند] فرزند می باشد.

متاسفانه از همان ابتدای زندگی مشترک و به صورت مستمر، خوانده محترم با بنده رفتارهای خشونت آمیز از جمله ضرب و شتم، توهین و فحاشی داشته اند که ادامه زندگی مشترک را برای بنده به شدت دشوار و غیرقابل تحمل کرده است. این سوء رفتارها بارها تکرار شده و علیرغم تذکرات و پادرمیانی خانواده ها و حتی مشاوره، هیچ تغییری در رویه ایشان حاصل نشده است.

به عنوان مثال، در تاریخ ...، خوانده در پی درگیری لفظی، بنده را مورد ضرب و شتم شدید قرار دادند که منجر به جراحات وارده گردید و گزارش پزشکی قانونی شماره ... مورخ ... (پیوست دادخواست) موید این امر است. همچنین، در تاریخ ... در پی شکایت بنده، صورت جلسه کلانتری شماره ... مورخ ... (پیوست دادخواست) تنظیم گردیده است که نشان دهنده سابقه این خشونت ها می باشد. شهود محلی نیز (مشخصات و آدرس پیوست دادخواست) آماده ادای شهادت در خصوص رفتارهای خشونت آمیز مستمر خوانده هستند.

با توجه به مراتب فوق و اینکه ادامه زندگی مشترک با خوانده، با مشقت شدید و غیرقابل تحمل همراه بوده و عسر و حرج اینجانبه به موجب ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی محرز است، لذا تقاضای صدور حکم طلاق و جدایی از خوانده محترم مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
سارا محمودی

نمونه ۲: دادخواست طلاق به دلیل اعتیاد زوج و ترک انفاق

گاهی اوقات اعتیاد به مواد مخدر نه تنها سلامت فرد را به خطر می اندازد، بلکه پایه های یک زندگی را هم ویران می کند. اگر شوهرتان معتاد شده و نه تنها به فکر ترک نیست، بلکه حتی خرجی زندگی را هم نمی دهد، این شرایط به وضوح مصداق عسر و حرج است.

شرح سناریو: خانم مریم کریمی از همسرش حسن قاسمی به دلیل اعتیاد شدید به شیشه و عدم پرداخت نفقه برای بیش از یک سال، درخواست طلاق دارد. او گواهی عدم پرداخت نفقه از دادگاه و شهادت خانواده را در اختیار دارد.

خواهان: خانم مریم کریمی (فرزند: ... - ش.م: ... - کد ملی: ...)
خوانده: آقای حسن قاسمی (فرزند: ... - ش.م: ... - کد ملی: ...)
خواسته: صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از اعتیاد و ترک انفاق زوج

دلایل و منضمات:
۱. رونوشت مصدق سند رسمی ازدواج شماره ... مورخ ...
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۳. گواهی عدم پرداخت نفقه از شعبه ... دادگاه خانواده مورخ ...
۴. استشهادیه محلی مبنی بر اعتیاد و عدم پرداخت نفقه توسط زوج (به ضمیمه مشخصات و آدرس شهود)
۵. گواهی پزشک معالج مبنی بر نیاز خواهان به درمان های روحی و روانی ناشی از استرس زندگی مشترک (در صورت وجود)

ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛

به استحضار عالی می رساند اینجانبه مریم کریمی، به موجب عقدنامه رسمی شماره ... مورخ ... صادره از دفتر ازدواج شماره ...، به عقد دائم خوانده محترم آقای حسن قاسمی درآمده ام. متاسفانه از حدود [مدت زمان] قبل، خوانده به مواد مخدر از نوع شیشه اعتیاد پیدا کرده اند که این اعتیاد زندگی مشترک ما را به طور کامل مختل نموده است.

اعتیاد ایشان باعث شده که نه تنها ایشان قادر به ایفای وظایف زناشویی و همسری خود نباشند، بلکه برای بیش از یک سال است که هیچ گونه نفقه و هزینه ای بابت زندگی مشترک پرداخت نکرده اند. گواهی عدم پرداخت نفقه از شعبه ... دادگاه خانواده (پیوست دادخواست) این موضوع را تایید می کند. تلاش های اینجانبه و خانواده برای ترغیب ایشان به ترک اعتیاد بی نتیجه مانده و علیرغم مراجعه به کمپ ترک اعتیاد در تاریخ ...، ایشان پس از مدت کوتاهی مجدداً مصرف را از سر گرفتند.

این شرایط، عسر و حرج شدید و غیرقابل تحملی را برای بنده ایجاد کرده و ادامه زندگی مشترک با خوانده محترم، به هیچ عنوان مقدور نمی باشد. لذا با استناد به ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی و مواد مربوطه، تقاضای صدور حکم طلاق و جدایی از خوانده محترم را دارم.

با تشکر و احترام
مریم کریمی

نمونه ۳: دادخواست طلاق به دلیل غیبت طولانی مدت زوج (ترک زندگی)

گاهی شوهر بدون هیچ دلیلی و برای مدت طولانی، زندگی مشترک را رها می کند و می رود. این غیبت طولانی مدت، به خصوص اگر بدون خبر و بدون فراهم کردن هزینه های زندگی باشد، می تواند برای زن مصداق عسر و حرج تلقی شود.

شرح سناریو: خانم فاطمه رضایی از همسرش محمود یوسفی به دلیل ترک منزل و غیبت طولانی مدت (بیش از یک سال) بدون عذر موجه و بدون پرداخت نفقه، درخواست طلاق دارد. او استشهادیه محلی و گزارش پلیس مبنی بر عدم یافتن همسر را دارد.

خواهان: خانم فاطمه رضایی (فرزند: ... - ش.م: ... - کد ملی: ...)
خوانده: آقای محمود یوسفی (فرزند: ... - ش.م: ... - کد ملی: ...)
خواسته: صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از ترک زندگی مشترک و غیبت طولانی مدت زوج

دلایل و منضمات:
۱. رونوشت مصدق سند رسمی ازدواج شماره ... مورخ ...
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۳. استشهادیه محلی مبنی بر ترک منزل و غیبت طولانی مدت زوج (به ضمیمه مشخصات و آدرس شهود)
۴. گزارش کلانتری / پلیس مبنی بر عدم دسترسی به زوج (در صورت اقدام)
۵. گواهی عدم پرداخت نفقه (در صورت پیگیری قبلی)

ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛

به استحضار عالی می رساند اینجانبه فاطمه رضایی، به موجب عقدنامه رسمی شماره ... مورخ ... صادره از دفتر ازدواج شماره ...، به عقد دائم خوانده محترم آقای محمود یوسفی درآمده ام. متاسفانه از تاریخ ...، خوانده محترم بدون هیچ عذر موجهی، منزل مشترک را ترک کرده و به مدت بیش از یک سال است که هیچ خبری از ایشان در دست نیست. در این مدت هیچ تماس یا تلاشی برای برقراری ارتباط با بنده نداشته اند و هیچ گونه نفقه یا کمک مالی نیز برای اداره زندگی پرداخت نکرده اند.

تلاش های بنده و خانواده برای یافتن ایشان و برقراری ارتباط بی نتیجه مانده است. استشهادیه محلی (پیوست دادخواست) و همچنین گزارش پلیس / کلانتری (پیوست دادخواست) مؤید غیبت طولانی مدت و بدون اطلاع ایشان می باشد. این غیبت و عدم اطلاع از سرنوشت همسر، علاوه بر مشکلات مالی، فشار روحی و روانی شدیدی به بنده وارد کرده و ادامه زندگی مشترک را به یک وضعیت مبهم و غیرقابل تحمل تبدیل کرده است.

با توجه به مراتب فوق و اینکه ادامه زندگی مشترک با خوانده، با مشقت شدید و غیرقابل تحمل همراه بوده و عسر و حرج اینجانبه به موجب ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی محرز است، لذا تقاضای صدور حکم طلاق و جدایی از خوانده محترم را دارم.

با تشکر و احترام
فاطمه رضایی

دیدید؟ هر کدام از این نمونه ها، شرایط خاص خودش را دارد و بر اساس همان شرایط، مستندات و شرح درخواست نوشته شده است. پس حواستان باشد که دادخواست شما باید یک کپی پیست ساده نباشد، بلکه کاملاً اختصاصی و متناسب با اوضاع زندگی شما تنظیم شود.

مدارک و مستندات لازم برای اثبات عسر و حرج (لیست کامل)

همانطور که قبلاً هم گفتیم، «ادعا» بدون «دلیل» در دادگاه خریدار ندارد. برای اثبات عسر و حرج زوجه، باید مدارک و مستندات محکم و قانع کننده ای به دادگاه ارائه دهید. هر چقدر مدارک شما قوی تر باشد، مسیر پرونده هموارتر خواهد شد. در اینجا یک لیست کامل از مدارک و مستنداتی که ممکن است لازم داشته باشید، آورده ایم:

نوع مدرک	توضیحات و موارد استفاده
مدارک هویتی	شناسنامه، کارت ملی و سند ازدواج (رونوشت مصدق) شما و همسرتان. این ها مدارک پایه ای برای هر دادخواستی هستند.
گزارش پزشکی قانونی	در مواردی که سوء رفتار و ضرب و شتم فیزیکی وجود دارد. این گزارش مهم ترین سند برای اثبات آسیب های جسمی است.
احکام قضایی کیفری	اگر همسرتان به دلیل ضرب و جرح، توهین، فحاشی، ترک انفاق یا هر جرم دیگری محکوم شده باشد (مانند محکومیت به حبس ۵ سال یا بیشتر)، رای دادگاه کیفری یک مدرک قوی است.
صورت جلسات کلانتری یا اداره آگاهی	در صورت درگیری، شکایت از همسر یا مفقودی او، این صورت جلسات می توانند وضعیت را مستند کنند.
استشهادیه محلی	شهادت همسایگان، بستگان یا افراد معتمدی که از وضعیت زندگی شما آگاه هستند و می توانند مشاهدات خود را درباره بدرفتاری، اعتیاد، ترک زندگی یا عدم پرداخت نفقه شهادت دهند. حتماً با ذکر مشخصات کامل و آدرس شهود باشد.
گواهی عدم پرداخت نفقه	اگر قبلاً برای مطالبه نفقه اقدام کرده اید و حکم عدم پرداخت صادر شده، این گواهی برای اثبات ترک انفاق بسیار مهم است.
گواهی پزشک متخصص	در موارد بیماری صعب العلاج زوج یا حتی نیاز زوجه به درمان های روانی ناشی از فشارهای زندگی مشترک.
پرینت پیامک ها، مکالمات یا چت ها	اگر حاوی توهین، تهدید، یا اظهاراتی باشد که نشان دهنده سوء رفتار یا اعتیاد است. البته برای ارائه این مدارک باید حواستان به جنبه های قانونی باشد و این مدارک حتماً باید مورد تایید دادگاه قرار بگیرند.
عکس ها و فیلم ها	در مواردی که خشونت فیزیکی قابل مشاهده باشد (مثل کبودی ها) یا شواهدی از اعتیاد. باز هم با رعایت جوانب قانونی و اخلاقی.
گزارش مددکاری اجتماعی	در صورت دخالت نهادهای حمایتی یا مشاوره ای، گزارش آن ها می تواند در اثبات شرایط شما کمک کننده باشد.

نکات مهم در جمع آوری و ارائه مدارک:

مهم این است که مدارک شما معتبر و قابل استناد باشند. جمع آوری این مدارک ممکن است زمان بر باشد، اما برای موفقیت پرونده شما حیاتی است. هیچ وقت مدرک جعلی یا دروغین ارائه ندهید، چون می تواند به ضرر شما تمام شود.

مراحل رسیدگی به دادخواست طلاق عسر و حرج در دادگاه

خب، حالا که دادخواست را تنظیم کردید و مدارک لازم را هم جمع آوری کردید، نوبت به طی کردن مراحل قانونی در دادگاه می رسد. این مراحل ممکن است کمی طولانی و پیچیده به نظر برسند، اما با اطلاع قبلی، می توانید با آرامش بیشتری این مسیر را طی کنید:

1. ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: اولین قدم این است که دادخواست تنظیم شده خود را به همراه مدارک پیوست، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ببرید و ثبت کنید. این دفاتر، دادخواست شما را به دادگاه خانواده ارسال می کنند.
2. تعیین شعبه و وقت رسیدگی: بعد از ثبت، پرونده شما به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده می شود و یک تاریخ برای اولین جلسه رسیدگی تعیین می گردد. این تاریخ به شما و همسرتان ابلاغ می شود.
3. جلسات رسیدگی دادگاه و اهمیت حضور وکیل: در جلسات دادگاه، قاضی به صحبت های شما و همسرتان گوش می دهد و مدارک ارائه شده را بررسی می کند. اینجا حضور یک وکیل متخصص طلاق عسر و حرج می تواند خیلی کمک کننده باشد، چون وکیل می تواند از حقوق شما به بهترین شکل دفاع کند و جزئیات حقوقی را که شاید شما از آن ها بی خبر باشید، مطرح کند.
4. ارجاع به داوری (در صورت عدم سازش): در پرونده های طلاق، دادگاه معمولاً طرفین را به داوری ارجاع می دهد. یعنی از دو نفر (یکی از طرف شما و یکی از طرف همسرتان) می خواهند که تلاش کنند تا شما را به سازش برسانند. اگر داوران هم نتوانستند مشکل را حل کنند و گزارشی مبنی بر عدم امکان سازش ارائه دهند، دادگاه ادامه رسیدگی را انجام می دهد.
5. صدور رای بدوی و امکان تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی: پس از بررسی های لازم و اتمام جلسات، دادگاه رای بدوی (رای اولیه) را صادر می کند. اگر هر یک از طرفین به این رای اعتراض داشته باشند، می توانند ظرف مهلت قانونی (معمولاً ۲۰ روز) درخواست تجدیدنظرخواهی کنند. پس از آن، پرونده به دادگاه تجدیدنظر استان می رود. حتی بعد از رای تجدیدنظر هم در موارد خاصی امکان فرجام خواهی در دیوان عالی کشور وجود دارد.

مدت زمان تقریبی هر مرحله: راستش را بخواهید، نمی توان زمان دقیقی برای این مراحل گفت. گاهی یک پرونده در چند ماه به نتیجه می رسد و گاهی تا چند سال طول می کشد. پیچیدگی پرونده، میزان همکاری طرفین، شلوغی دادگاه ها و مراحل تجدیدنظرخواهی، همه و همه روی مدت زمان تأثیر می گذارند. اما معمولاً پروسه طلاق عسر و حرج از شروع تا پایان (رای قطعی)، می تواند بین یک تا دو سال زمان ببرد.

نمونه رای و دادنامه طلاق عسر و حرج زوجه (با تحلیل)

بعد از طی شدن همه مراحل دادرسی و صدور رای نهایی، دادگاه یک «دادنامه» صادر می کند که در واقع حکم قطعی طلاق است. دیدن یک نمونه دادنامه طلاق عسر و حرج زوجه می تواند به شما کمک کند تا بهتر بفهمید نتیجه تلاش هایتان در دادگاه چه شکلی خواهد بود. در اینجا یک نمونه فرضی از رای دادگاه را با هم بررسی می کنیم:

نمونه رای دادگاه بدوی در مورد طلاق به دلیل عسر و حرج زوجه

بسمه تعالی
دادنامه شماره: [شماره دادنامه]
تاریخ صدور: [تاریخ صدور]
شعبه: [نام شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]

خواهان: خانم سارا محمودی (فرزند: ... - کد ملی: ...)
خوانده: آقای علی احمدی (فرزند: ... - کد ملی: ...)
خواسته: صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج

گردش کار: خواهان دادخواستی به خواسته صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج تقدیم دادگاه نموده و در شرح آن مدعی شده است که خوانده دارای سوء رفتار مستمر و ضرب و شتم بوده و ادامه زندگی مشترک برای وی با مشقت غیرقابل تحمل همراه است. دادگاه پس از ثبت دادخواست و ابلاغ به طرفین، جلسات رسیدگی را تشکیل داده و طرفین به داوری ارجاع شدند. داوران منتخب نیز عدم امکان سازش بین زوجین را گزارش نمودند.

رای دادگاه: با توجه به محتویات پرونده، اظهارات خواهان و خوانده در جلسات رسیدگی، گزارشات پزشکی قانونی شماره [شماره گزارش] مورخ [تاریخ] که موید صدمات جسمانی وارده به خواهان می باشد، شهادت شهود در خصوص سوء رفتارهای مکرر زوج که در استشهادیه پیوست دادخواست ذکر شده و نیز صورت جلسات کلانتری [شماره کلانتری] در خصوص شکایت خواهان از خوانده، برای این دادگاه محرز گردید که زندگی مشترک خواهان با خوانده به دلیل سوء رفتار مستمر و ضرب و شتم، با عسر و حرج شدید و غیرقابل تحمل برای خواهان همراه بوده است.

با عنایت به تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی که عسر و حرج را به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد، تعریف نموده است و با توجه به اینکه زوجه تمامی حقوق مالی خود شامل مهریه (مبلغ [میزان مهریه] تومان) و نفقه ایام عده و اجرت المثل را مطالبه نموده و خوانده ملزم به پرداخت آن می باشد، دادگاه با استناد به ماده مذکور و مواد ۱۱۲۹ و ۱۱۳۰ قانون مدنی، حکم به طلاق خواهان از خوانده به دلیل عسر و حرج صادر و اعلام می نماید. صیغه طلاق پس از قطعیت رای و پرداخت حقوق مالی زوجه، در دفترخانه رسمی طلاق جاری خواهد شد.

این رای حضوری بوده و ظرف مهلت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] می باشد.

رییس شعبه [نام شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]
[امضاء]

تحلیل بخش های مهم رای:

• گردش کار: در این بخش، خلاصه ای از روند پرونده و ادعاهای خواهان و اقدامات دادگاه (مثل ارجاع به داوری) آورده می شود.
• رای دادگاه: این مهم ترین بخش است که قاضی در آن به دلایل و مستندات ارائه شده اشاره می کند (مثل گزارش پزشکی قانونی و شهادت شهود) و اعلام می کند که عسر و حرج زوجه برایش محرز شده است.
• استناد به قانون: قاضی به صراحت به ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی و تعاریف عسر و حرج استناد می کند.
• نتیجه حکم: در نهایت، حکم به طلاق صادر می شود و شرایط اجرای صیغه طلاق (بعد از قطعیت رای و پرداخت حقوق مالی) مشخص می گردد. همچنین به حق تجدیدنظرخواهی اشاره می شود.

این دادنامه نشان می دهد که چطور مدارک شما، حرف هایتان و دفاعیاتی که در دادگاه انجام می شود، می تواند به نتیجه برسد و یک زندگی پرمشقت را به آرامش ختم کند.

هزینه و مدت زمان طلاق عسر و حرج (واقع بینانه)

یکی از دغدغه های اصلی کسانی که قصد طلاق عسر و حرج زوجه را دارند، مسئله هزینه و مدت زمان این فرآیند است. خب، راستش را بخواهید، نمی شود یک عدد و رقم یا یک بازه زمانی دقیق برای همه پرونده ها اعلام کرد، چون هر پرونده ای قصه خودش را دارد. اما می توانیم یک تخمین واقع بینانه بزنیم و عوامل مؤثر را بررسی کنیم.

مدت زمان

همانطور که قبلاً اشاره شد، پروسه طلاق عسر و حرج، معمولاً زمان بر است. به طور کلی، از زمانی که شما دادخواست را ثبت می کنید تا زمانی که رای قطعی صادر و صیغه طلاق جاری شود، ممکن است ۱ تا ۲ سال طول بکشد. البته این یک تخمین است و پرونده های ساده تر ممکن است زودتر و پرونده های پیچیده تر، بیشتر طول بکشند. عوامل مؤثر بر طولانی شدن یا کوتاهی پرونده عبارتند از:

• پیچیدگی پرونده: هر چقدر مدارک کمتر یا ادعاها چالش برانگیزتر باشد، نیاز به بررسی های بیشتر و جلسات دادگاه طولانی تر خواهد بود.
• همکاری طرفین: اگر زوج در دادگاه حاضر نشود یا با تاخیر حاضر شود، یا دائماً به رای دادگاه اعتراض کند و درخواست تجدیدنظر و فرجام خواهی بدهد، روند پرونده طولانی تر می شود.
• شلوغی دادگاه ها: گاهی اوقات به دلیل حجم بالای پرونده ها، تعیین وقت رسیدگی به تعویق می افتد که این هم به طولانی شدن روند دادرسی کمک می کند.
• مراحل اعتراض: هر بار که یکی از طرفین به رای دادگاه اعتراض کند (تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی)، پرونده به مراجع بالاتر می رود و این به معنی زمان بیشتر است.

هزینه ها

هزینه های مربوط به طلاق عسر و حرج هم شامل چند بخش می شود که باید به آن ها توجه کرد:

نوع هزینه	توضیحات
هزینه های دادرسی و تعرفه های قانونی	این شامل هزینه های ثبت دادخواست، ابلاغ اوراق قضایی و سایر هزینه های قانونی است که توسط قوه قضاییه تعیین می شود. این مبلغ نسبتاً ثابت است.
حق الوکاله وکیل	بیشترین بخش هزینه معمولاً مربوط به حق الوکاله وکیل است. این مبلغ به عوامل مختلفی مثل تجربه و تخصص وکیل، پیچیدگی پرونده، شهر و توافق بین شما و وکیل بستگی دارد. برخی وکلا به صورت درصدی از حقوق مالی زن و برخی به صورت مبلغ ثابت دریافت می کنند.
هزینه های جانبی	این شامل هزینه هایی مثل: گواهی پزشکی قانونی (در صورت نیاز) کارشناسی (مثلاً برای بررسی اعتیاد یا وضعیت روانی) ترجمه مدارک (در صورت نیاز) هزینه های مربوط به داوری هزینه ثبت طلاق در دفترخانه پس از صدور رای قطعی

بهتر است قبل از شروع پرونده، با یک وکیل متخصص مشورت کنید تا از تمام این هزینه ها و مدت زمان تقریبی پرونده تان مطلع شوید و با دید بازتری تصمیم بگیرید.

نکات مهم حقوقی و توصیه های پایانی

قبل از اینکه این بحث را جمع کنیم، چند نکته حقوقی مهم و چند توصیه دوستانه هست که می خواهم حتماً به آن ها توجه کنید. این توصیه ها می تواند در مسیر سخت طلاق عسر و حرج زوجه، چراغ راهتان باشد:

اهمیت مشاوره و اخذ وکیل متخصص

راستش را بخواهید، دعاوی خانواده و به خصوص طلاق عسر و حرج، واقعاً پیچیده هستند. قوانین زیادی وجود دارد، رویه های دادگاه متفاوت است و حتی نحوه دفاع و ارائه مدارک هم نیاز به مهارت خاص خودش را دارد. برای همین، حضور یک وکیل متخصص طلاق، نه تنها یک امتیاز، بلکه یک ضرورت است. یک وکیل خوب می تواند:

• به شما در جمع آوری مدارک کمک کند.
• دادخواست را به بهترین و حقوقی ترین شکل ممکن تنظیم کند.
• در جلسات دادگاه از حقوق شما دفاع کند و اجازه ندهد حرفتان ناتمام بماند.
• شما را از تمام مراحل و نتایج احتمالی آگاه کند.
• مسیر پرونده را تا حد امکان کوتاه تر و کم چالش تر کند.

فکر نکنید هزینه وکیل، یک هزینه اضافی است. در واقع، یک سرمایه گذاری برای حفظ حقوق و آرامش شماست و می تواند شما را از خیلی از دردسرها و هزینه های احتمالی بعدی نجات دهد.

بار اثبات عسر و حرج: تأکید بر اینکه اثبات بر عهده زوجه است و باید قوی عمل کند

یک نکته کلیدی این است که «بار اثبات» عسر و حرج بر عهده شماست. یعنی شما باید به دادگاه ثابت کنید که واقعاً در شرایط مشقت بار و غیرقابل تحملی هستید. صرف ادعا کافی نیست. باید مدارک و مستندات محکم و قانع کننده ای ارائه دهید. هر چقدر مدارک شما قوی تر و شهودتان معتبرتر باشند، احتمال موفقیت شما بیشتر خواهد بود. پس در جمع آوری شواهد و تنظیم دادخواست، نهایت دقت را به خرج دهید.

آثار مالی و غیرمالی طلاق عسر و حرج

طلاق عسر و حرج، علاوه بر پایان دادن به زندگی مشترک، مسائل مالی و غیرمالی مهمی را هم در پی دارد:

• مهریه: در این نوع طلاق، شما به عنوان زوجه، مستحق دریافت تمام مهریه تان هستید. برخلاف طلاق خلع که زن برای طلاق، بخشی از مهریه یا تمام آن را می بخشد، در طلاق عسر و حرج این اجبار وجود ندارد.
• نفقه، اجرت المثل و نحله: شما می توانید برای دریافت نفقه ایام گذشته، نفقه ایام عده، اجرت المثل (که بابت کارهایی است که در طول زندگی مشترک برای خانه انجام داده اید) و نحله (یک مبلغی که دادگاه برای جبران زحمات شما در طول زندگی مشترک تعیین می کند) هم اقدام کنید.
• حضانت فرزندان: اگر فرزند مشترک دارید، وضعیت حضانت آن ها هم باید مشخص شود. دادگاه با توجه به مصلحت فرزند، تصمیم گیری می کند.

تفاوت عسر و حرج با شروط ۱۲ گانه عقدنامه

گاهی اوقات افراد این دو مفهوم را با هم اشتباه می گیرند. عسر و حرج، یک حق قانونی است که قانون به زن می دهد تا در صورت وجود شرایط مشقت بار، درخواست طلاق کند. اما شروط ۱۲ گانه عقدنامه، مواردی هستند که در زمان عقد، زن و شوهر با توافق یکدیگر (یا فقط زن و مرد در دفاتر عقدنامه) آن ها را امضا می کنند. اگر یکی از این شروط اتفاق بیفتد، زن می تواند با اثبات آن شرط، از طرف مرد وکیل در طلاق شود و بدون نیاز به اثبات عسر و حرج، درخواست طلاق بدهد. هرچند برخی از این شروط (مثل اعتیاد یا سوء رفتار) با مصادیق عسر و حرج همپوشانی دارند، اما از نظر قانونی دو مسیر جداگانه هستند.

دوری از تصمیمات هیجانی

فشار روانی و سختی زندگی مشترک، ممکن است شما را به سمت تصمیمات عجولانه سوق دهد. اما تا می توانید، سعی کنید منطقی و با کمک مشاور حقوقی و روانشناس، قدم بردارید. تصمیمات هیجانی ممکن است به ضررتان تمام شود و مسیر طلاق را سخت تر کند.

نتیجه گیری: گام نهایی به سوی آرامش

خب، تا اینجا با هم سفر پرچالش نمونه دادخواست طلاق عسر و حرج زوجه را مرور کردیم. دیدید که طلاق به دلیل عسر و حرج، یک حق قانونی مهم برای زنانی است که در زندگی مشترک با سختی های غیرقابل تحمل دست و پنجه نرم می کنند. از تعریف دقیق عسر و حرج و مصادیق قانونی آن گرفته تا نحوه تنظیم یک دادخواست قوی و مستند، مدارک لازم، مراحل رسیدگی در دادگاه و حتی هزینه ها و مدت زمان پرونده را با هم بررسی کردیم.

هدف این بود که با آگاهی کامل و چشمانی باز، قدم در این مسیر بگذارید. یادتان نرود که هر پرونده ای منحصر به فرد است و شرایط خاص خودش را دارد. پس اگر واقعاً در چنین موقعیتی هستید و احساس می کنید که دیگر طاقتتان طاق شده، بدانید که این مقاله فقط یک شروع است. برای برداشتن قدم های محکم و صحیح در این راه، هیچ چیز به اندازه مشاوره با یک وکیل متخصص کاربلد، کارساز نیست. او می تواند با توجه به جزئیات پرونده شما، بهترین راهکار را ارائه دهد و از حقوق شما به بهترین شکل ممکن دفاع کند تا شما هم بتوانید به آرامش و زندگی بهتر برسید. پس تردید نکنید و برای آینده ای بهتر، همین امروز اقدام کنید.