نحوه زدن شلاق تعزیری

احتمالاً شنیده اید که مجازات شلاق انواع مختلفی دارد؛ یکی از این انواع، شلاق تعزیری است که اجرای آن قواعد خاص خودش را دارد. نحوه زدن شلاق تعزیری بر اساس قوانین و آیین نامه های مشخصی انجام می شود و با شلاق حدی فرق می کند. اگر می خواهید بدانید این مجازات چطور اجرا می شود، چه شرایطی دارد و آیا امکان تبدیل آن به جزای نقدی هست یا نه، این مطلب برای شماست.

شلاق تعزیری، یکی از مجازات هایی است که در سیستم حقوقی کشور ما وجود دارد و شاید برای خیلی ها سوال باشد که اصلاً این مجازات چیست و چطور اجرا می شود. بیایید با هم قدم به قدم ببینیم شلاق تعزیری چه معنایی دارد، چه فرقی با شلاق حدی دارد، و اگر کسی به آن محکوم شد، چه مسیری را باید طی کند. قرار است تمام جوانب این ماجرا، از لحظه تعریف تا اجرای آن و حتی امکان تبدیلش به جزای نقدی را با یک زبان ساده و خودمانی بررسی کنیم.

موضوع مجازات ها، به خصوص شلاق، همیشه جزو مباحث حساس و پر از ابهام بوده. افراد زیادی هستند که درگیر پرونده های حقوقی می شوند و ممکن است با این نوع احکام روبرو شوند. به همین خاطر، داشتن اطلاعات دقیق و کاربردی می تواند خیلی کمک کننده باشد. اینجا تلاش می کنیم تا با اتکا به قوانین جاری و آیین نامه های رسمی، یک راهنمای جامع برایتان آماده کنیم تا تمام سوالاتتان پاسخ داده شود. پس، اگر کنجکاو هستید یا خدای نکرده خودتان یا اطرافیانتان با چنین موضوعی سروکار دارید، تا انتهای این مقاله با ما باشید.

شلاق تعزیری چیست؟ درک مبانی و انواع آن

قبل از اینکه وارد جزئیات «نحوه زدن شلاق تعزیری» شویم، لازم است یک فهم اولیه از خود شلاق تعزیری داشته باشیم. اصلاً تعزیر یعنی چه؟ چه فرقی با بقیه مجازات ها دارد؟

تعریف مجازات تعزیری در قانون مجازات اسلامی

در قانون مجازات اسلامی، مجازات ها به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند: حد، قصاص، دیه و تعزیر. هر کدام از این دسته ها ویژگی های خاص خودشان را دارند. تعزیر، آن دسته از مجازات هایی است که میزان و نوعش در شرع به طور مشخص تعیین نشده، بلکه این قانون و قاضی هستند که با توجه به شرایط جرم و مجرم، حداقل و حداکثر آن را مشخص می کنند.

ماده ۱۴ قانون مجازات اسلامی دقیقاً همین را می گوید: تعزیر، مجازاتی است که برای ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی در نظر گرفته شده و نوع و میزانش در قانون مشخص می شود. یعنی دست قاضی برای تعیین مقدار مجازات (در یک بازه مشخص) بازتر است و می تواند بر اساس پرونده، حکم مناسب را صادر کند.

شلاق تعزیری: تعریف و درجات

خب، حالا که فهمیدیم تعزیر چیست، برویم سراغ شلاق تعزیری. شلاق تعزیری، همان طور که از اسمش پیداست، یکی از انواع مجازات های تعزیری است. یعنی میزان ضرباتش ثابت نیست و قاضی می تواند آن را بر اساس نوع جرم، سابقه مجرم، میزان پشیمانی و سایر شرایط، در یک بازه خاص تعیین کند. مثلاً در بعضی جرایم منافی عفت، ممکن است تعداد ضربات تا ۹۹ ضربه هم برسد.

ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی، مجازات های تعزیری را به ۸ درجه تقسیم کرده که شلاق تعزیری معمولاً در درجات ۶، ۷ و ۸ قرار می گیرد:

• درجه شش: از ۳۱ تا ۷۴ ضربه شلاق (و در جرایم منافی عفت تا ۹۹ ضربه)
• درجه هفت: از ۱۱ تا ۳۰ ضربه شلاق
• درجه هشت: تا ۱۰ ضربه شلاق

همان طور که می بینید، یک بازه برای قاضی وجود دارد که با توجه به شرایط پرونده، حکم را صادر کند.

تفاوت های بنیادین شلاق حدی و تعزیری

شاید بپرسید: خب، شلاق، شلاق است دیگر! چه فرقی می کند حدی باشد یا تعزیری؟ اما نه، این دو واقعاً تفاوت های زیادی با هم دارند که دانستنشان خیلی مهم است. بیایید در یک جدول، این تفاوت های کلیدی را ببینیم:

معیار	شلاق تعزیری	شلاق حدی
منشأ تعیین	قانون و اختیار قاضی (دارای حداقل و حداکثر)	شرع مقدس و قانون (کاملاً مشخص و غیرقابل تغییر توسط قاضی)
میزان ضربات	دارای حداقل و حداکثر (مثلاً ۳۱ تا ۷۴ ضربه)	مشخص و ثابت (مثلاً ۸۰ ضربه برای شرب خمر)
امکان تخفیف/تبدیل/تعلیق	بله (تحت شرایط خاص قانونی)	خیر (مجازات ثابت و غیرقابل تغییر است)
اثر بر سوء پیشینه کیفری	خیر (موجب سوء پیشینه کیفری مؤثر نمی شود)	بله (موجب سوء پیشینه و محرومیت از حقوق اجتماعی)
محاسبه ایام بازداشت	بله (مدت بازداشت قبلی از ضربات کسر می شود)	خیر (مدت بازداشت قبلی تأثیری ندارد)
نحوه و محل اجرا	خوابیده (به پشت)، ملایم تر، فقط به پشت بدن	ایستاده، شدیدتر، مناطق وسیع تر بدن (در مورد مردان از شانه تا مچ پا)

دیدید؟ این تفاوت ها واقعاً مهم هستند و نشان می دهند که با دو مجازات کاملاً متفاوت روبرو هستیم. پس، وقتی بحث «نحوه زدن شلاق تعزیری» پیش می آید، منظورمان قواعد و ضوابط مربوط به این نوع خاص از شلاق است.

اصول و ضوابط حاکم بر اجرای حکم شلاق تعزیری

خب، حالا که می دانیم شلاق تعزیری چیست و چه فرقی با حدی دارد، بیایید برویم سر اصل مطلب: اینکه اصلاً این حکم چطور اجرا می شود؟ اجرای این مجازات، مثل هر حکم قضایی دیگری، اصول و ضوابط سفت و سختی دارد که باید مو به مو رعایت شوند.

ارکان پیش از اجرا: مطمئن شوید همه چیز درست است

قبل از اینکه حتی یک ضربه شلاق زده شود، یک سری مراحل و تأییدیه ها لازم است. این ها مثل چک لیست هایی هستند که باید تیک بخورند:

• بلوغ شرعی و توانایی جسمی: اولین و مهم ترین شرط، این است که فرد محکوم به سن بلوغ شرعی رسیده باشد. همچنین، باید از نظر جسمی توانایی تحمل این مجازات را داشته باشد. اینجا نقش پزشکی قانونی خیلی پررنگ می شود. آن ها باید تأیید کنند که اجرای حکم، جان محکوم را به خطر نمی اندازد یا باعث نقص عضو نمی شود.
• قطعی شدن حکم و ابلاغ: حکم باید کاملاً قطعی شده باشد و دیگر راهی برای اعتراض قانونی باقی نمانده باشد. بعد از قطعی شدن، این حکم به خود محکوم یا وکیلش ابلاغ می شود. تا وقتی این ابلاغ درست و قانونی انجام نشده باشد، هیچ اجرائی صورت نمی گیرد.

مبانی قانونی اجرا: سندیت کار

اجرای شلاق تعزیری همین طور دلبخواهی نیست. یک آیین نامه مفصل و دقیق وجود دارد که تمام جزئیات اجرای آن را مشخص کرده است. این آیین نامه، آیین نامه نحوه اجرای احکام حدود، سلب حیات، قطع عضو، قصاص نفس و عضو و جرح، دیات، شلاق، تبعید، نفی بلد، اقامت اجباری و منع از اقامت در محل یا محل های معین نام دارد و در سال ۱۳۹۸ توسط رئیس قوه قضاییه تصویب شده است. تمام مطالبی که اینجا می خوانید، بر اساس همین آیین نامه و قوانین مربوطه است.

شرایط محیطی و نظارتی در زمان اجرا: یک چشم ناظر

حتی محل و نحوه اجرای حکم هم قواعد خودش را دارد تا از هرگونه سوءاستفاده یا بی عدالتی جلوگیری شود:

• مکان مناسب: حکم باید در یک مکان سرپوشیده و با دمای معتدل اجرا شود. این یعنی اجرای آن در محیط های عمومی، مگر در موارد خیلی خاص که خود حکم به این موضوع تصریح کرده باشد، ممنوع است.
• حضور افراد مشخص: در زمان اجرا، قاضی اجرای احکام کیفری (یا نماینده رسمی اش) حتماً باید حضور داشته باشد. همچنین، یک ناظر (اگر لازم باشد) و یک پزشک هم باید حضور پیدا کنند. پزشک برای اطمینان از سلامت محکوم در طول اجرا آنجاست.
• بی طرفی مامور اجرا: کسی که وظیفه اجرای شلاق را به عهده دارد، نباید هیچ نوع رابطه نسبی (خویشاوندی)، سببی (ازدواج)، دوستی یا دشمنی با محکوم یا شاکی پرونده داشته باشد. این شرط برای حفظ بی طرفی و عدالت در اجرای حکم است.

خب، تا اینجا با پیش زمینه ها و اصول کلی آشنا شدیم. حالا وقت آن است که برویم سراغ جزئیات خود «نحوه زدن شلاق تعزیری» که شاید اصلی ترین سوال شما باشد.

نحوه زدن شلاق تعزیری: جزئیات گام به گام اجرا

رسیدیم به حساس ترین و شاید کنجکاوی برانگیزترین بخش ماجرا. اینکه دقیقاً چطور این مجازات اجرا می شود، چه ابزاری به کار می رود و چه نکاتی رعایت می شود. هر قدم از این فرآیند، طبق آیین نامه باید دقیق و با وسواس انجام شود.

آماده سازی محکوم و ابزار اجرا: مقدمات کار

اجرای حکم شلاق، مثل هر پروسه دیگری، نیاز به آماده سازی دارد:

• ابزار شلاق: فکر نکنید هر شلاقی را می توان استفاده کرد. ابزار شلاق باید یک نوار چرمی باشد که به هم تابیده شده، هیچ گره ای نداشته باشد و طولش بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتی متر و قطرش حدود ۱.۵ سانتی متر باشد. این مشخصات دقیقاً برای اطمینان از یکنواختی و استاندارد بودن اجراست.
• پوشش محکوم: محکوم در زمان اجرای حکم باید یک لباس متعارف به تن داشته باشد. یعنی برهنه کردن ممنوع است. اینکه لباس چه جنسی باشد یا چقدر ضخامت داشته باشد، با نظر قاضی اجرای احکام مشخص می شود.
• وضعیت محکوم: محکوم باید به شکم دراز بکشد (prone position). این وضعیت خاص، برای کنترل بهتر محل اصابت ضربات و جلوگیری از صدمات به نقاط حساس بدن است.
• ممنوعیت استفاده از دارو: مطلقاً و تحت هیچ شرایطی، قبل از اجرای حکم نباید از داروهای بی حسی یا ضد درد استفاده شود. هدف از مجازات، تنبیه است و بی حس کردن، این هدف را از بین می برد.

فرآیند اصابت ضربات شلاق: اصل ماجرا

حالا که همه چیز آماده است، نوبت به اصابت ضربات می رسد. این بخش هم ریزه کاری های خودش را دارد:

• محل دقیق اصابت: این یکی از مهم ترین نکات است. ضربات شلاق تعزیری فقط و فقط باید به پشت بدن وارد شوند. اصابت به سر، صورت، گردن، و شرمگاه (عورت) به صراحت ممنوع و جرم است. این مورد برای حفظ حرمت انسانی و جلوگیری از آسیب های جدی به نقاط حیاتی بدن است.
• شدت ضربات: ضربات باید با شدت متوسط و به صورت یکنواخت اعمال شوند. «متوسط» یعنی نه آنقدر ملایم که تأثیری نداشته باشد، و نه آنقدر شدید که جان محکوم را به خطر بیندازد یا باعث نقص عضو شود. این هم به تشخیص قاضی اجرای احکام و پزشک حاضر است.
• تعداد و ریتم ضربات: هر ضربه باید دقیقاً شمرده شود. این شمارش توسط نماینده قاضی انجام می شود. معمولاً اجرای کل ضربات در یک جلسه صورت می گیرد، مگر اینکه اتفاق خاصی بیفتد که منجر به توقف حکم شود.
• نظارت: قاضی اجرای احکام مسئولیت کامل نظارت بر تمام مراحل اجرا را به عهده دارد تا از رعایت دقیق همه قوانین اطمینان حاصل کند.

واکنش های احتمالی و توقف اجرا: حفظ جان محکوم

حفظ جان و سلامت محکوم، حتی در حین اجرای مجازات، یک اصل مهم است:

اگر در طول اجرای حکم، محکوم بیهوش شد یا هرگونه وضعیت اورژانسی دیگری پیش آمد که سلامتش را به خطر انداخت، اجرای حکم باید فوراً متوقف شود. در این حالت، حکم تا زمانی که محکوم بهبودی کامل پیدا کند، به تعویق می افتد. پزشک حاضر در محل، مسئول تشخیص این وضعیت و اعلام توقف حکم است.

مستندسازی پس از اجرا: ثبت و ضبط جزئیات

بعد از اینکه حکم شلاق به پایان رسید، تمام جزئیات باید ثبت و ضبط شود تا هیچ ابهامی باقی نماند:

یک صورتجلسه رسمی تنظیم می شود که شامل زمان، مکان، تعداد ضربات اجرا شده و هرگونه اتفاق خاصی که در حین اجرا افتاده، است. این صورتجلسه باید توسط قاضی اجرای احکام، مامور اجرا و در صورت امکان توسط خود محکوم امضا شود و به پرونده کیفری پیوست گردد. این کار برای شفافیت و مستندسازی دقیق کل فرآیند است.

اجرای شلاق تعزیری با جزئیات دقیق و رعایت استانداردهای انسانی و قانونی انجام می شود؛ از انتخاب ابزار مناسب تا نظارت دقیق قاضی و پزشک، همگی برای اطمینان از صحت و عدالت در اجرا است.

شرایط خاص و استثنائات در اجرای شلاق تعزیری

درست است که یک سری اصول کلی برای نحوه زدن شلاق تعزیری وجود دارد، اما همیشه همه چیز به یک شکل اتفاق نمی افتد. بعضی شرایط خاص و استثنائات، به خصوص برای زنان یا کسانی که مشکلات پزشکی دارند، باعث می شوند اجرای حکم با کمی تفاوت یا تأخیر روبرو شود. بیایید این موارد را دقیق تر بررسی کنیم.

اجرای شلاق تعزیری برای زنان: ملاحظات ویژه

قانون گذار برای اجرای شلاق تعزیری بر روی زنان، ملاحظات ویژه ای را در نظر گرفته است تا ضمن اجرای حکم، شان و حرمت آنان حفظ شود:

• مجری حکم زن: حتماً باید اجرای حکم توسط یک مأمور زن و با تجربه صورت بگیرد. این یعنی هیچ مردی نباید وظیفه زدن شلاق به یک زن را داشته باشد.
• عدم حضور مردان: در زمان اجرای حکم، مردان نباید در محل حضور داشته باشند. البته این قاعده یک استثناء دارد: اگر خود حکم به اجرای عمومی در ملأ عام تصریح کرده باشد، حضور مردان مجاز است. اما حتی در آن صورت هم، زن محکوم به جای دراز کشیدن، به صورت نشسته شلاق می خورد.
• موارد تأخیر: این یکی از مهم ترین تفاوت هاست. در شرایط زیر، اجرای حکم شلاق تعزیری برای زنان به تأخیر می افتد تا مانع موجود برطرف شود:
  • بارداری
  • زایمان (حداکثر تا ۶ ماه پس از وضع حمل)
  • دوران شیردهی (حداکثر تا ۲ سالگی کودک)
  • بیماری جسمی یا روانی (که توسط پزشکی قانونی تأیید شود)
  • دوران حیض یا استحاضه

  این موارد نشان می دهد که قانون گذار چقدر به وضعیت جسمی و روحی زنان اهمیت می دهد و نمی خواهد اجرای حکم، آسیب های مضاعفی به آن ها وارد کند.

وجود موانع پزشکی (بیماری جسمی یا روانی): وقتی سلامتی اولویت پیدا می کند

یکی از ارکان اصلی اجرای شلاق تعزیری، توانایی جسمی محکوم برای تحمل ضربات است. اگر کسی بیماری خاصی داشته باشد، چه جسمی و چه روانی، تکلیف چیست؟

• ارجاع به پزشکی قانونی: در چنین مواردی، قاضی اجرای احکام، محکوم را به پزشکی قانونی معرفی می کند تا وضعیت سلامتی اش بررسی شود. پزشکی قانونی باید تشخیص دهد که آیا فرد توانایی تحمل مجازات را دارد یا خیر.
• اگر امید به رفع مانع باشد: اگر پزشکی قانونی تأیید کند که بیماری موقتی است و امید به بهبودی وجود دارد، اجرای حکم شلاق تا زمانی که محکوم کاملاً بهبود یابد، به تعویق می افتد.
• اگر امیدی به رفع مانع نباشد: اگر بیماری جدی باشد و پزشکی قانونی تشخیص دهد که امیدی به رفع مانع وجود ندارد (یعنی فرد هرگز قادر به تحمل مجازات نخواهد بود یا تحمل آن خطر جانی دارد)، قاضی اجرای احکام، پرونده را به دادگاه صادرکننده رأی قطعی برمی گرداند. در این حالت، دادگاه (مطابق ماده ۵۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری) باید مجازات شلاق را به مجازات دیگری، مثلاً جزای نقدی، تبدیل کند. این نشان می دهد که حفظ جان و سلامت محکوم، حتی از اجرای عین مجازات هم مهم تر است.

نحوه اجرای حکم برای متهم محبوس و متهم آزاد: دو سناریو

اینکه محکوم در زندان باشد یا آزاد، در نحوه هماهنگی و اجرای حکم شلاق تعزیری تفاوت ایجاد می کند:

• برای متهم محبوس: اگر فرد محکوم در زندان باشد، قاضی اجرای احکام کیفری نامه ای به اداره زندان می فرستد و درخواست اجرای حکم را اعلام می کند. در این صورت، حکم در داخل زندان، با حضور مأمور نیروی انتظامی و تحت نظارت کامل، اجرا می شود.
• برای متهم آزاد: اگر محکوم آزاد باشد، قاضی اجرای احکام با ارسال یک احضاریه، او را برای اجرای حکم فرا می خواند. اگر فرد حاضر نشود، ممکن است حکم جلبش صادر شود. پس از حضور و احراز هویت، صورتجلسه ای تنظیم می شود و شخص برای اجرای حکم به مرجع انتظامی معرفی می گردد.

همان طور که دیدید، اجرای شلاق تعزیری پر از جزئیات و ملاحظات است که هدف نهایی همه آن ها، اجرای عدالت با رعایت اصول انسانی و قانونی است.

تبدیل شلاق تعزیری به جزای نقدی (اصطلاح خرید شلاق)

یکی از سوالات پر تکرار و مهمی که در مورد مجازات شلاق تعزیری مطرح می شود، این است که آیا می توان شلاق را خرید؟ یا به عبارت حقوقی تر، آیا امکان تبدیل شلاق تعزیری به جزای نقدی وجود دارد؟ این بخش دقیقاً به همین موضوع می پردازد و شرایط آن را برایتان روشن می کند.

تبیین اصطلاح خرید شلاق: شفاف سازی یک باور عامیانه

اول از همه، بیایید یک سوءتفاهم رایج را برطرف کنیم. اصطلاح خرید شلاق یک عبارت عامیانه است و در ادبیات حقوقی، چنین اصطلاحی وجود ندارد. معادل حقوقی و صحیح آن، تبدیل مجازات شلاق به جزای نقدی است. یعنی شما چیزی را نمی خرید، بلکه دادگاه در شرایط خاصی، مجازات شلاقتان را به پرداخت مبلغی پول تبدیل می کند.

نکته مهم اینجاست که این امکان فقط و فقط برای شلاق تعزیری وجود دارد، نه شلاق حدی. یعنی اگر کسی به جرم شرب خمر (که مجازاتش ۸۰ ضربه شلاق حدی است) محکوم شود، نمی تواند آن را به جزای نقدی تبدیل کند. اما اگر مثلاً کسی به دلیل رابطه نامشروع دون زنا (که مجازاتش شلاق تعزیری است) محکوم شود، تحت شرایطی امکان تبدیل وجود دارد.

شرایط تبدیل شلاق تعزیری به جزای نقدی در مرحله صدور حکم: اختیارات قاضی

همان طور که گفتیم، قاضی در مجازات های تعزیری دستش بازتر است. در مرحله ای که دادگاه حکم را صادر می کند، قاضی می تواند با توجه به یک سری جهات تخفیف مجازات، شلاق تعزیری را به یک مجازات دیگر، از جمله جزای نقدی، تبدیل کند. این موضوع در بند (ت) ماده ۳۷ قانون مجازات اسلامی آمده است. این جهات تخفیف شامل موارد زیر می شوند:

• گذشت شاکی: اگر شاکی از حق خودش بگذرد.
• همکاری موثر متهم: اگر متهم در مراحل تحقیق و کشف جرم، همکاری خوبی داشته باشد.
• انگیزه شرافتمندانه: اگر جرم با یک انگیزه شرافتمندانه انجام شده باشد (البته این مورد خیلی خاص و کمیاب است).
• اعلام جرم توسط متهم: اگر خود متهم قبل از کشف جرم، آن را به مراجع قضایی اطلاع دهد.
• پشیمانی و حسن سابقه: اگر متهم از کارش پشیمان باشد و سابقه کیفری درخشانی داشته باشد.
• کهولت سن و بیماری: اگر متهم به دلیل کهولت سن یا بیماری خاص، در وضعیت نامناسبی باشد.
• تلاش برای کاهش آثار جرم: اگر متهم بعد از ارتکاب جرم، برای جبران خسارت یا کاهش آثار منفی آن تلاش کرده باشد.
• کم بودن زیان: اگر جرم زیان چندانی به بار نیاورده باشد.
• دخالت ضعیف متهم: اگر نقش متهم در وقوع جرم چندان پررنگ نبوده باشد.

در صورت وجود هر یک از این شرایط، دادگاه می تواند مجازات شلاق را به یک درجه پایین تر تبدیل کند که جزای نقدی هم یکی از گزینه هاست.

شرایط تبدیل شلاق تعزیری به جزای نقدی در مرحله اجرای حکم: وقتی مجبور به تغییر می شویم

گاهی اوقات ممکن است در مرحله صدور حکم، مجازات شلاق تعزیری صادر شده باشد، اما در مرحله اجرا، اتفاقی بیفتد که نیاز به تغییر مجازات باشد. این موضوع در ماده ۵۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری توضیح داده شده است:

اگر محکوم در مرحله اجرای حکم، دچار یک مانع پزشکی (بیماری جسمی یا روانی) شود و پزشکی قانونی تشخیص دهد که امید به بهبودی او وجود ندارد، قاضی اجرای احکام نمی تواند حکم را اجرا کند. در این حالت، قاضی پرونده را به دادگاه صادرکننده رأی قطعی برمی گرداند. دادگاه مجدداً بررسی می کند و ممکن است با توجه به وضعیت سلامتی محکوم، مجازات شلاق را به جزای نقدی یا مجازات دیگری تبدیل کند. این مورد بیشتر برای حفظ سلامت و جان محکومان است.

پس، می بینیم که امکان خرید شلاق یا همان تبدیل به جزای نقدی، فقط در شرایط خاص و با نظر قاضی و طبق قانون وجود دارد و اصلاً یک حق عمومی برای همه محکومان نیست.

قیمت شلاق تعزیری (محاسبه جزای نقدی بدل از شلاق در سال 1403/1404)

حالا که فهمیدیم «خرید شلاق» یعنی چه و در چه شرایطی ممکن است مجازات شلاق تعزیری به جزای نقدی تبدیل شود، احتمالاً سوال بعدی تان این است که خب، این جزای نقدی چقدر می شود؟ یا به قول عامیانه، قیمت شلاق تعزیری چنده؟ بیایید ببینیم قانون در این مورد چه می گوید و نرخ ها در سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ چگونه است.

مبنای قانونی محاسبه: سه ضربه در ازای یک روز

قانون گذار برای تبدیل مجازات های مختلف به یکدیگر و هم چنین برای کسر ایام بازداشت قبلی از مجازات های دیگر، یک مبنای مشخص تعیین کرده است. طبق ماده ۲۷ قانون مجازات اسلامی، در صورتی که مجازات حکم، شلاق تعزیری یا جزای نقدی باشد:

«هر روز بازداشت، معادل سه ضربه شلاق یا سیصد هزار (۳۰۰.۰۰۰) ریال (۳۰ هزار تومان) است.»

این یعنی یک روز بازداشت قبلی، معادل سه ضربه شلاق یا سی هزار تومان جزای نقدی در نظر گرفته می شود. این نرخ، پایه و اساس محاسبه است.

نرخ مصوب سال جاری: به روزرسانی قیمت

البته، مبلغ ۳۰ هزار تومان برای هر سه ضربه شلاق، ممکن است با گذر زمان و تغییر ارزش پول، تعدیل شود. هیئت وزیران، مسئول تعدیل این مبالغ است. به عنوان مثال، در مصوبه مورخ شانزدهم آبان سال ۱۳۹۵، جزای نقدی بدل از حبس (که در ماده ۲۷ قانون مجازات اسلامی هم آمده) از ۳۰ هزار تومان به ۴۰ هزار تومان تعدیل شد.

با توجه به همین معادل سازی ها، در حال حاضر (سال ۱۴۰۳ و احتمالاً ۱۴۰۴)، هر ۳ ضربه شلاق تعزیری معادل ۴۰ هزار تومان جزای نقدی محاسبه می شود. این نرخ معمولاً سالانه یا هر چند سال یک بار توسط دولت یا قوه قضاییه به روزرسانی و اعلام می گردد. پس اگر می خواهید بدانید ۲۰۰ ضربه شلاق تعزیری چقدر می شود، کافی است تعداد ضربات را بر ۳ تقسیم کرده و در ۴۰ هزار تومان ضرب کنید.

نحوه پرداخت: واریز به حساب دادگستری

اگر با درخواست تبدیل شلاق به جزای نقدی موافقت شد، محکوم باید مبلغ تعیین شده را به صندوق دادگستری واریز کند. این مبلغ به صورت یکجا پرداخت می شود و پس از آن، حکم شلاق وی به صورت رسمی به جزای نقدی تبدیل شده و پرونده مختومه می گردد.

پس، اگر به هر دلیلی، امکان تبدیل شلاق تعزیری به جزای نقدی فراهم شد، مبلغ آن بر اساس همین فرمول و نرخ مصوب روز محاسبه و پرداخت می شود.

آیا شلاق تعزیری قابل بخشش یا تعلیق است؟

گاهی اوقات، حتی بعد از صدور حکم شلاق تعزیری، ممکن است اتفاقاتی بیفتد یا شرایطی پیش بیاید که مجازات کلاً اجرا نشود، کم شود یا به تعویق بیفتد. این سوال که آیا شلاق تعزیری قابل بخشش یا تعلیق است، برای خیلی ها پیش می آید. بیایید به این موضوع هم بپردازیم و ببینیم قانون چه راهکارهایی را پیش بینی کرده است.

امکان تخفیف و بخشش: دست قاضی باز است

برخلاف شلاق حدی که امکان تخفیف یا بخشش ندارد، شلاق تعزیری انعطاف پذیری بیشتری دارد. ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی دقیقاً به همین موضوع اشاره می کند:

«تعزیر، مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون، در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی، تعیین و اعمال می گردد. نوع، مقدار، کیفیت اجراء و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر، به موجب قانون، تعیین می شود.»

این یعنی اگر جهات قانونی تخفیف (که پیش تر در بخش تبدیل مجازات به آن ها اشاره کردیم؛ مثل گذشت شاکی، حسن سابقه، پشیمانی و …) وجود داشته باشد، قاضی می تواند با توجه به شرایط پرونده، مجازات شلاق تعزیری را تخفیف دهد. تخفیف می تواند به معنای کاهش تعداد ضربات، یا حتی تبدیل مجازات به یک مجازات سبک تر (مثل جزای نقدی) باشد. پس، بخشش به معنای صفر شدن کامل مجازات بدون هیچ دلیلی نیست، بلکه به معنای تخفیف یا تبدیل آن در چارچوب قانون است.

امکان تعلیق مجازات شلاق تعزیری: فرصتی برای بازگشت

تعلیق مجازات یعنی اجرای آن برای یک مدت مشخص به تعویق بیفتد و اگر محکوم در آن مدت مرتکب جرم جدیدی نشود و شرایط مقرر را رعایت کند، مجازات کلاً از بین برود. این یک فرصت دوباره به محکوم می دهد تا خودش را اصلاح کند. شلاق تعزیری هم در برخی موارد قابل تعلیق است، البته با شرایط خاص:

• شرایط تعلیق:
  • معمولاً برای جرایم تعزیری درجات ۶ و ۸ امکان تعلیق وجود دارد.
  • مدت زمان تعلیق بین ۱ تا ۵ سال است.
  • در برخی موارد خاص، ممکن است شرط تحمل یک سوم مجازات پیش از درخواست تعلیق مطرح شود.
  • قاضی با توجه به شخصیت محکوم، سوابق قبلی، و شرایط جرم، در مورد تعلیق تصمیم می گیرد.
• اثر تعلیق: اگر مجازات تعلیق شود و محکوم در طول مدت تعلیق، جرمی مرتکب نشود و دستورات دادگاه را رعایت کند، مجازات شلاق برای او به طور کلی ملغی می شود. اما اگر در این مدت مرتکب جرم جدیدی شود، هم مجازات جرم جدید و هم مجازات تعلیق شده اجرا خواهد شد.

پس، اگرچه مجازات شلاق تعزیری یک حکم جدی است، اما قانون گذار با پیش بینی امکان تخفیف و تعلیق، راه هایی برای انعطاف و فرصت دادن به محکوم در نظر گرفته است. البته، همه این ها بستگی به نظر قاضی، شرایط پرونده و رعایت قوانین دارد.

نتیجه گیری

شلاق تعزیری یکی از مجازات های قانونی است که در نظام حقوقی ما برای برخی جرایم تعریف شده. دیدیم که این مجازات، با شلاق حدی فرق های اساسی دارد؛ از میزان ضربات و اختیار قاضی گرفته تا امکان تخفیف و تبدیل به جزای نقدی. نحوه زدن شلاق تعزیری هم که موضوع اصلی این مقاله بود، با جزئیات دقیق و بر اساس آیین نامه های خاصی انجام می شود که هدفش حفظ حرمت انسانی و رعایت سلامت محکوم است.

نکات کلیدی این بود که اجرای حکم باید در شرایط خاص محیطی و با حضور قاضی و پزشک صورت بگیرد. ابزار شلاق مشخصاتی دارد و ضربات فقط به پشت بدن وارد می شوند. همچنین، دیدیم که برای زنان شرایط ویژه ای در نظر گرفته شده و در صورت وجود موانع پزشکی، اجرای حکم به تعویق می افتد یا حتی تبدیل به مجازات دیگری می شود.

موضوع خرید شلاق که در واقع همان تبدیل مجازات شلاق تعزیری به جزای نقدی است، تحت شرایط خاصی و با وجود جهات تخفیف، امکان پذیر است. نرخ این تبدیل هم بر اساس مصوبات قانونی تعیین می شود که در حال حاضر هر ۳ ضربه شلاق تعزیری معادل ۴۰ هزار تومان است. در نهایت، متوجه شدیم که شلاق تعزیری برخلاف شلاق حدی، در مواردی قابل تخفیف یا تعلیق است که فرصتی برای بازگشت و اصلاح به محکوم می دهد.

با توجه به پیچیدگی ها و جزئیات قانونی این مباحث، اگر خدای نکرده خودتان یا کسی از اطرافیانتان با حکم شلاق تعزیری مواجه شدید، بهترین و عاقلانه ترین کار این است که حتماً با یک وکیل متخصص کیفری مشورت کنید. آن ها می توانند با آگاهی از جدیدترین قوانین و رویه های قضایی، راهنمایی دقیق و تخصصی به شما ارائه دهند تا بهترین تصمیم را بگیرید و از حقوق قانونی خود دفاع کنید.