خلاصه کتاب کرب و بلای امام زمان (عج) و مرابطه مومنانه منتظران ( نویسنده اسماعیل شفیعی سروستانی )

کتاب کرب و بلای امام زمان (عج) و مرابطه مومنانه منتظران نوشته اسماعیل شفیعی سروستانی، یک سفر عمیق به دل مفاهیم مهدویت و انتظار در شیعه است. این کتاب به ابعاد پنهان و آشکار دوران غیبت می پردازد و مفهوم غیبت امام زمان (عج) را نوعی کرب و بلا برای خود امام و مرابطه مومنانه را راهکار اصلی برای منتظران در این دوران معرفی می کند.

راستش را بخواهید، در این دنیای پر از دغدغه و شلوغی، خیلی ها دنبال یک راهنمای جامع و کاربردی هستند تا بتوانند هم با مباحث مهدویت و غیبت امام زمان (عج) آشنا شوند و هم وظایف خودشان را به عنوان یک منتظر به خوبی بفهمند. کتاب کرب و بلای امام زمان (عج) و مرابطه مومنانه منتظران دقیقاً همین کار را می کند. استاد اسماعیل شفیعی سروستانی در این اثر ارزشمند، با نگاهی متفاوت و عمیق، به فلسفه غیبت و چالش های آن می پردازد و در کنارش، راهکارهایی عملی برای تقویت ارتباط معنوی ما با امام عصر (عج) ارائه می دهد.

این کتاب نه تنها برای علاقه مندان به مباحث مهدویت که دنبال فهم عمیق تری از این مسائل هستند، یک گنج واقعی است، بلکه برای پژوهشگران، دانشجویان علوم اسلامی، و حتی جوانانی که می خواهند بدانند چطور در عصر غیبت یک زندگی مؤمنانه و پرمعنا داشته باشند، حسابی به درد می خورد. اگر قصد خرید یا مطالعه این کتاب را دارید، این خلاصه به شما کمک می کند تا یک دید کلی و جامع از مطالبش به دست بیاورید و تصمیمتان را راحت تر بگیرید. حتی مبلغین و اساتید مذهبی هم می توانند از این خلاصه برای تدریس و تبیین مباحث مهدوی استفاده کنند.

خب، بیایید با هم ببینیم این کتاب از چه چیزهایی حرف می زند و چطور به ما کمک می کند تا درک بهتری از دوران غیبت و وظایفمان در این دوران پیدا کنیم.

بخش اول: کرب و بلای امام زمان (عج) – ریشه ها و ابتلائات

کتاب استاد شفیعی سروستانی از همان اول، یک نکته خیلی مهم را مطرح می کند: ابتلائات الهی. اینجاست که نویسنده می گوید اصلاً امام زمان (عج) هم در کانون این ابتلائات الهی قرار دارند. شاید بپرسید ابتلاء چیست؟ به زبان ساده، ابتلاء یعنی آزمایش و امتحان الهی که برای بندگان خاص خدا پیش می آید.

فلسفه زمین بی حجت نمی ماند

یکی از مبانی اصلی که کتاب روی آن تاکید می کند، این است که «زمین هیچ وقت بدون حجت خدا نمی ماند.» این یعنی از روز اول خلقت تا قیامت، همیشه یک نماینده از طرف خدا روی زمین هست، حتی اگر ما او را نبینیم. این حجت، ستون فقرات عالم هستی است و وجودش برای بقای دنیا ضروریه. حتی در دوران غیبت هم امام هست، فقط ما از دیدارش محرومیم.

شئون و مقامات امام و مفهوم امام مبسوط الید

کتاب درباره جایگاه و مقامات الهی امام هم صحبت می کند. امام، فقط یک انسان عادی نیست؛ او دارای شأن و منزلتی الهی است و کارکردهای ویژه ای دارد. اما یک نکته کلیدی اینجا مطرح می شود: امام مبسوط الید. یعنی چی؟ یعنی امامی که دستش برای حکمرانی و اجرای عدالت کاملاً باز باشد. نویسنده توضیح می دهد که وقتی امام مبسوط الید نباشد، یعنی نتواند به صورت علنی حکومت کند و حقش از او سلب شود، این خودش یک کرب و بلای بزرگ است.

هر امامی کرب و بلایی دارد و حکمت ابتلای اولیاء

یک ایده جذاب در کتاب این است که هر امامی، یک کرب و بلا یا ابتلاء مخصوص به خودش را داشته. مثلاً کرب و بلای امام حسین (ع) در عاشورا بود، یا کرب و بلای ائمه دیگر هم تبعید و زندان و شهادت بوده. این یک سنت الهی است که اولیای خدا باید امتحان شوند. اما کرب و بلای امام زمان (عج) چیست؟ نویسنده به خوبی توضیح می دهد که بزرگترین کرب و بلای امام زمان (عج)، همین غیبت است. غیبتی که نه تنها ایشان را از ما پنهان کرده، بلکه ما را هم از فیض حضورشان محروم کرده.

صاحب عظیم ترین ابتلاء (امام زمان)

نویسنده، امام زمان (عج) را «صاحب عظیم ترین ابتلاء» می نامد. چون ایشان با غیبتشان، نه تنها خودشان در رنج هستند، بلکه تمام رنج های شیعیان و مشکلات جهان را هم از پشت پرده غیبت حس می کنند و بار این همه ظلم و ستم بر دوش مبارک ایشان است. غیبت، یعنی اینکه حق از بین رفته و ایشان نمی توانند در بین مردم باشند و عدالت را برقرار کنند.

علل و عوامل موثّر در رخداد غیبت امام

خب، حالا چرا این غیبت اتفاق افتاده؟ کتاب به چند دلیل اصلی اشاره می کند:

• آزمایش و غربال الهی: یکی از مهم ترین دلایل، آزمایش مردم است. خدا می خواهد ببیند در دوران غیبت، چه کسی پای ایمانش می ایستد و چه کسی غربال می شود. این یک جور پاکسازی الهی است که افراد با ایمان واقعی از بقیه جدا می شوند.
• ستم و ظلم مردم به خودشان و به فرزندان اهل بیت (ع): نویسنده می گوید غیبت امام (عج) نتیجه ستم و بی وفایی مردم در طول تاریخ به ائمه و فرزندان اهل بیت بوده است. وقتی مردم حق را یاری نکنند و به امام ظلم کنند، طبیعی است که امام از چشم ها پنهان شود.
• استغنای از امام و عدم آمادگی برای پذیرش: گاهی اوقات، مردم احساس می کنند نیازی به امام ندارند یا اصلاً آماده پذیرش حکومت عدل نیستند. تا زمانی که جامعه به این آمادگی نرسد و واقعاً تشنه حضور امام نباشد، ظهور اتفاق نمی افتد. انگار ما خودمان با نادانی و بی تفاوتی مان، باعث غیبت شده ایم.
• خوف و ترس امام از قتل: یکی دیگر از حکمت های غیبت، حفظ جان مبارک امام (عج) است. اگر ایشان در بین ما بودند، ممکن بود توسط دشمنان به شهادت برسند، و این یعنی زمین از حجت خدا خالی می ماند. پس غیبت برای حفظ جان ایشان هم هست.

حکمت های حضور حجّت در زمین (حتی در غیبت)

با همه این تفاسیر، وجود امام حتی در دوران غیبت هم برکات خودش را دارد. ایشان مثل خورشیدی هستند که پشت ابر پنهان شده اند، اما نور و گرمایشان به زمین می رسد. فواید وجود امام غائب برای هستی، برکات معنوی، هدایت های پنهانی، و حفظ نظام عالم از جمله حکمت های حضور حجت حتی در غیبت است. ایشان مثل یک نگهبان پنهان هستند که مراقب ما و دنیای ما هستند.

بخش دوم: پیامدهای غیبت – چالش ها و آثار بر جامعه منتظر

وقتی امام غایب می شود، جامعه دچار تغییرات و چالش های زیادی می شود. کتاب کرب و بلای امام زمان (عج) و مرابطه مومنانه منتظران در فصل دومش دقیقاً روی همین پیامدها دست می گذارد.

شد؛ آنچه نمی باید می شد!

این جمله به خوبی وضعیت بعد از غیبت را توصیف می کند. یعنی اتفاقی افتاده که نباید می افتاد! منظور شرایط نامطلوب و دشواری هایی است که بعد از غیبت بر سر جامعه مؤمنان می آید. جامعه ای که از وجود ظاهری امام محروم شده، حالا باید با یک سری سختی های جدید کنار بیاید.

عصر حیرت، عصر بی پناهی و ابتلای سرگردانی

یکی از مهم ترین پیامدهای غیبت، «عصر حیرت» است. یعنی مردم گیج و سرگردان می شوند، نمی دانند چه راهی درست است، به چه کسی اعتماد کنند، و چطور زندگی شان را پیش ببرند. انگار بدون رهبر و مقتدا، آدم ها دچار سردرگمی و بی پناهی می شوند. این «ابتلای سرگردانی»، امتحان بزرگی برای مؤمنان است که ببینند در این شرایط، آیا راه حق را پیدا می کنند و بر آن می مانند یا نه.

استناد به گزارش قرآن کریم از ماجرا و مواقع حیرت و سرگردانی آدمی

نویسنده برای تبیین این حالت حیرت، به قرآن کریم و روایات هم استناد می کند. این طور نیست که حیرت فقط مخصوص عصر ما باشد؛ در طول تاریخ، آدم ها بارها دچار سرگردانی شده اند، مثل قوم بنی اسرائیل بعد از حضرت موسی (ع) یا حتی در زمان خود پیامبران. این نشان می دهد که پدیده حیرت، یک پدیده تاریخی و ریشه دار است و غیبت امام زمان (عج) هم یکی از بزرگترین حیرت هاست.

رابطه متقابل ابتلای مردم، ابتلای امام است و ابتلای امام، سبب ارتقای امام است

این یک دیدگاه خیلی جالبه که استاد شفیعی سروستانی مطرح می کند. ایشان می گویند ابتلاء و مشکلاتی که برای مردم پیش می آید، در واقع همان ابتلاء امام است. یعنی امام با درد و رنج مردم، درد می کشد. اما در عین حال، این ابتلائات برای خود امام هم سبب ارتقا و بالا رفتن مقامشان می شود. این نشان دهنده یک ارتباط عمیق و دوسویه بین امام و شیعیانشان است.

آثار منفی غیبت بر دینداری و ایمان افراد

غیبت، روی ایمان و دینداری آدم ها هم تأثیرات منفی می گذارد که کتاب به خوبی به آن ها اشاره می کند:

• خودکشیشی: شاید این واژه کمی عجیب باشد، اما نویسنده منظورش «خودکشی معنوی و فکری» است. یعنی وقتی آدم ناامید می شود یا بی تفاوت می گردد، انگار خودش را از نظر روحی و فکری نابود می کند و ارتباطش با مبدأ عالم هستی قطع می شود.
• دینداری، آتشی بر کف دست: این عبارت، سختی حفظ دین و ایمان را در دوران پر از فتنه های آخرالزمان نشان می دهد. انگار دینداری کردن مثل نگه داشتن آتش در دست است؛ باید خیلی مراقب باشی که نه دستت بسوزد و نه آتش خاموش شود!
• عبید الدّنیا شدن: یکی از پیامدهای خطرناک غیبت، شیوع دنیاپرستی و دنیاگرایی است. وقتی چشم و گوش آدم ها از حقایق معنوی دور می شود، به سمت لذت های مادی و دنیوی کشیده می شوند و بنده دنیا می شوند.
• تردیدی که مقدّمۀ ارتداد است!: و در نهایت، غیبت می تواند باعث ایجاد شک و تردید در دل ها شود. اگر این شک مدیریت نشود، می تواند به انحرافات اعتقادی و حتی ارتداد (برگشت از دین) منجر شود.

بخش سوم: رفع شدائد و مقدمات ظهور – راهکارهای حرکت

با وجود همه سختی ها و پیامدهای غیبت، کتاب راهکارها و امیدواری هایی هم برای ما دارد. بخش سوم کتاب به این موضوع می پردازد که چطور می توانیم شدائد دوران غیبت را کم کنیم و خودمان را برای ظهور آماده کنیم.

شرط مرتفع شدن شدائد

استاد شفیعی سروستانی تاکید می کند که برطرف شدن سختی ها و مشکلات دوران غیبت، فقط به دست خدا نیست. بلکه نقش ما مؤمنین و جامعه هم خیلی مهم است. یعنی اگر ما تغییر کنیم و به سمت امام قدم برداریم، این مشکلات هم کمتر می شوند و مسیر ظهور هموارتر می گردد.

هجرت به سوی امام، شرط ضروری معرفت امام

اینجا نویسنده یک مفهوم عمیق را مطرح می کند: «هجرت به سوی امام». منظور از هجرت فقط جابه جا شدن از یک مکان به مکان دیگر نیست. این یک هجرت عملی و معرفتی است. یعنی باید با تمام وجودمان به سمت امام حرکت کنیم، ایشان را بشناسیم و به معارف ایشان عمل کنیم. این شناخت عمیق، شرط اصلی ارتباط با امام است.

طلب امام، یعنی از او شدن

این عبارت بسیار پرمعناست. طلب واقعی امام، فراتر از یک خواست ساده است. یعنی اینکه ما فقط نگوییم یا مهدی! و منتظر باشیم. بلکه باید خودمان را شبیه امام کنیم، اخلاقمان را، رفتارمان را، و تمام وجودمان را با خواست و هدف امام هماهنگ کنیم. «از او شدن» یعنی اطاعت و تبعیت کامل از ایشان و قدم گذاشتن در مسیرشان.

مهمترین وظیفه ما در عصر غیبت، تنها دعا کردن نیست؛ بلکه باید با عملمان، خودمان را از «آنِ امام» کنیم تا آماده ی ظهورش شویم.

بخش چهارم: مرابطه مومنانه منتظران – بایسته ها و الزامات

خب، رسیدیم به بخش جذاب و کلیدی کتاب: مرابطه مومنانه منتظران. این بخش در واقع، قلب پیام کتاب است و به ما نشان می دهد چطور می توانیم در دوران غیبت، ارتباطمان را با امام زمان (عج) حفظ و تقویت کنیم.

مرابطه، مرزبانی مؤمنانۀ منتظران

نویسنده «مرابطه» را به عنوان نوعی «مرزبانی مؤمنانه» تعریف می کند. یعنی چی؟ یعنی اینکه ما منتظران، باید مثل مرزبانانی هوشیار، از حریم ایمان، معارف مهدوی و حتی خودمان در برابر فتنه ها و انحرافات مراقبت کنیم. این مراقبت، هم شامل مراقبت قلبی و درونی است و هم شامل اقدام عملی. مرابطه، یک ارتباط قلبی و عملی مستمر و پویا با امام زمان (عج) است.

رباط و مرابطه در قرآن کریم

جالبه بدانید که مفهوم رباط و مرابطه در قرآن کریم هم ریشه دارد. نویسنده با استناد به آیات و احادیث، اهمیت و جایگاه قرآنی این مفهوم را توضیح می دهد. این نشان می دهد که مرابطه یک مفهوم خودساخته نیست، بلکه ریشه ای محکم در معارف دینی ما دارد. امام باقر (ع) در تفسیر آیۀ 200 سورۀ آل عمران می فرمایند: مقصود از «رابطوا» در این آیه، یعنی در همۀ کارها و شئون زندگی، چه در سختی ها و چه در خوشی ها با امامِ منتَظَرِ خودتان، ارتباط برقرار کنید! این کتاب در حقیقت شرحِ همین معناست.

مرابطه، انتظار مؤمنانه

خیلی ها فکر می کنند انتظار یعنی فقط نشستن و دعا کردن. اما کتاب کرب و بلای امام زمان (عج) و مرابطه مومنانه منتظران توضیح می دهد که مرابطه، همان انتظار حقیقی و پویاست. انتظاری که باعث حرکت می شود، نه سکون. انتظاری که در آن، منتظر در تمام لحظات زندگی اش، خود را متصل به امام می بیند و اعمالش را بر اساس رضایت ایشان تنظیم می کند.

کمترین زمان مرابطه چقدر است؟ و وضعیت دائمی قرمز تا به وقت ظهور

شفیعی سروستانی می گوید مرابطه، چیزی نیست که گاهی انجام بدهیم و گاهی نه. این ارتباط باید دائمی باشد. انگار که همیشه در «وضعیت قرمز» هستیم و باید مراقب باشیم. یعنی تا زمانی که امام ظهور نکرده اند و دنیا پر از عدل نشده، ما باید دائماً در حال ارتباط و مراقبت باشیم. این استمرار و پویایی، در تمام جنبه های زندگی ما باید وجود داشته باشد.

ابعاد عملی و مصادیق مرابطه

خب، حالا این مرابطه چطور در عمل خودش را نشان می دهد؟ کتاب به چند مصداق مهم اشاره می کند:

• صلۀ امام (عج) به وسیلۀ مال: یکی از راه های ارتباط و مرابطه، کمک مالی و حمایت از اهداف مهدوی است. این شامل کمک به نیازمندان، حمایت از فعالیت های فرهنگی و مذهبی مرتبط با امام زمان (عج) و هر چیزی که در راستای اهداف ایشان باشد، می شود.
• قاعدۀ نفی سبیل!: این قاعده به معنای حفظ عزت، استقلال و هویت اسلامی و شیعی در برابر سلطه کفار و ظالمین است. یعنی نباید کاری کنیم که دشمن بر ما تسلط پیدا کند یا هویت ما را تغییر دهد. این هم خودش یک نوع مرزبانی از حریم دین و مذهب است.
• ندبۀ شیعیان حلّه برای ظهور امام زمان (عج): نویسنده به اهمیت دعا و توسل مداوم برای ظهور امام (عج) اشاره می کند. دعای ندبه و تکرار آن در جامعه شیعی، نمادی از همین ندبه و طلب یاری از امام است. با دعا، ارتباط معنوی مان را با ایشان قوی می کنیم.
• سایر مصادیق مرابطه: کتاب به موارد دیگری هم اشاره می کند که همه به نوعی مصداق مرابطه هستند:
  • انجام اعمال صالحه: هر کار خوبی که انجام می دهیم و نیتمان رضایت امام باشد، نوعی مرابطه است.
  • تهذیب نفس: پاک کردن روح و جان از گناهان و بدی ها، باعث نزدیک تر شدن به امام و تقویت ارتباط با ایشان می شود.
  • تبلیغ معارف مهدوی: معرفی امام زمان (عج) و اهداف ایشان به دیگران، خودش یک نوع مرابطه بسیار مهم است.
  • مبارزه با ظلم و فساد: در هر جایی که بتوانیم با بی عدالتی و ظلم مقابله کنیم، در واقع در مسیر امام زمان (عج) قدم برداشته ایم.

با این توضیحات، می بینیم که مرابطه یک مفهوم جامع و عملیاتی است که تمام جنبه های زندگی ما را در بر می گیرد و انتظار را از یک مفهوم منفعل به یک حرکت پویا و فعال تبدیل می کند.

نتیجه گیری و پیام اصلی کتاب

کتاب کرب و بلای امام زمان (عج) و مرابطه مومنانه منتظران یک نقشه راه برای زندگی در دوران غیبت است. استاد اسماعیل شفیعی سروستانی در این اثر، خیلی صریح و روشن به ما می گوید که غیبت امام زمان (عج)، یک کرب و بلای بزرگ نه تنها برای خود امام، بلکه برای تمام عالم و شیعیان ایشان است. این کرب و بلا، ریشه های عمیقی دارد که بخشی از آن به عملکرد ما انسان ها برمی گردد.

اما نویسنده فقط به بیان مشکلات نمی پردازد، بلکه راهکار اصلی برای برون رفت از این وضعیت و آماده سازی برای ظهور را «مرابطه مومنانه» معرفی می کند. این مفهوم، انتظار را از یک حالت انفعالی به یک زندگی فعال و هوشیارانه تبدیل می کند. مرابطه یعنی ارتباط قلبی و عملی مداوم با امام زمان (عج)، مرزبانی از دین و ایمان، و تلاش برای اینکه خودمان را از «آنِ امام» کنیم.

این کتاب با نگاهی نو و عملیاتی، به ما یادآوری می کند که ظهور امام زمان (عج) تنها در گرو خواست الهی نیست، بلکه میزان آمادگی و تلاش ما منتظران هم در آن نقش دارد. خواندن این کتاب به ما کمک می کند تا در عصر غیبت، نه تنها دچار حیرت و یأس نشویم، بلکه با امید و عمل صالح، ارتباطمان را با امام عصر (عج) قوی تر کنیم و برای آمدنشان آماده باشیم. این اثر، واقعاً برای تربیت نسل منتظر و آماده سازی قلوب برای ظهور، یک منبع فوق العاده است. امید است که با تدبر در آموزه های آن، گامی در جهت رضایت و خشنودی امام زمان (عج) برداریم و در شمار یاران حقیقی شان قرار گیریم.