حافظه تبار و وراثت ژنتیکی| استفاده از تجربه زیسته نیاکان

رازهای دانش- 21:

 حافظه تبار یا حافظه ژنتیک به تمام اطلاعات و آگاهی هایی مربوط می شود که هر انسانی در اختیار دارد اما این اطلاعات را از تجربیات شخصی خویش نیاموخته است بلکه ازطریق فرآیند وراثت زیستی ای فراگرفته که هر انسانی را زنجیروار و در قالب فردی مستقل به تمام گونه بشر در کل تاریخ متصل می کند. 

 خبرگزاری علم وفناوری گولوپ- هدا عربشاهی: در روان شناسی، حافظه ژنتیک پدیده ای نظری است که در آن انواع خاصی از خاطرات می توانند از والدین به فرزند برسند به گونه ای که در بدو تولد و در غیاب هر گونه تجربه حسی مرتبط، این خاطرات وجود داشته باشند. این نوع خاطرات می توانند در طول روزگاران مدید در ژنوم گنجانده شوند و درواقع هر فردی بخشی از تجربه نیاکان دوردستش را به ارث ببرد. این آگاهی ازطریق انتخاب طبیعی به ما می رسد و در مدارهای عصبی و سازوکارهای فیزیولوژیکی دستگاه عصبی نقش می بندد و مجموعه ای ضروری از اطلاعاتی را نشان می دهد که رفتار ما را هدایت می کنند و بر آن تاثیر می گذارند.

 بسیاری از پژوهشگران، بیش از هر چیز به لطف مطالعات رفتارشناختیی و مشاهدات طبیعی رفتار حیوانات، دریافته اند که هنگام تولد، هر فرد دارای مجموعه ای از رفتارهای ذاتی است که امکان افزایش شانس بقای نوزاد و در نتیجه کل گونه اش را فراهم می کند. واکنش های غیرارادی که پاسخ های کلیشه ای به محرک های خاص را شامل می شود و همچنین ازطریق استعدادهای به خصوصی که هر کودک از یک گونه نسبت به یادگیری های خاص ارایه می دهد ازجمله این موارد هستند. باوجوداین، اثرات حافظه تبار فقط در بدو تولد بیان نمی شود. به طوری که، بعضی رفتارهایی که از نظر زیستی از قبل معین شده اند درطول رشد و فقط زمانی که فرد قادر باشد آنها را اجرا کند توسعه می یابند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

بیشتر بخوانید

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

دوره های حساسیت در این دسته از مولفه های ارثی جای می گیرند. دوره های حساسیت به دوره های خاصی گفته می شوند که در مراحل مختلف رشد رخ می دهند و حساسیت ها و امکانات ویژه یادگیری بعضی رفتارها را فقط وقتی فعال می کنند که فرد به اندازه کافی برای انجام آنها بالغ شده باشد.

تاثیر تجربیات والدین بر رفتار و ساختار عصبی نسل های بعدی

سال 2013 گروهی از دانشمندان دپارتمان روانکاری و علوم رفتاری مدرسه پزشکی دانشگاه اموری در آتلانتا، آمریکا که نتایج یافته هایشان را در نشریه تخصصی نیچر نوروساینس منتشر کردند دریافتند که بعضی از تجربیات می توانند بر نسل های بعدی تاثیر بگذارند. این پژوهشگران نشان دادند که دسته ای از موش ها که برای ترس از بوی خاصی آموزش دیده بودند، این تنفر آموخته را به فرزندانشان منتقل کردند و حتی نوادگان آن موش ها هم به همان بو بسیار حساس بودند و از آن می ترسیدند، بی آنکه هرگز با آن بوی خاص برخورد کرده باشند یا آموزش دیده باشند که از آن بترسند.

در نسل های بعدی، تغییراتی هم در ساختار مغز منطبق با این ترس مشاهده شد. به این ترتیب، محققان به این نتیجه رسیدند که تجارب والدین، حتی قبل از بارداری، به طور قابل توجهی بر ساختار و عملکرد دستگاه عصبی نسل های بعدی تاثیر می گذارد.

به گفته این دانشمندان سازوکارهای ژنتیکی مشابه می تواند با فوبیا، اضطراب و اختلالات اضطراب های پساآسیب و همچنین سایر اختلالات عصبی روانی در انسان مرتبط باشند.

حافظه ژنتیک از نگاه فروید

بررسی آنچه در ذهن فرد هنگام تولد می گذرد یکی از مقولات مورد علاقه زیگموند فروید است. او در کتاب «مقدمه ای بر روانکاوی» بیان می کند که هر فردی در دوران کودکی اش به نحوی و به صورت مختصر، کل رشد گونه بشر را تکرار می کند.

فروید بسیاری از فرآیندهای روانی عامل در فرد را به میراث های تباری روزگاران دوردست پیوند می دهد. از نظر فروید، خصوصیات بشریت با نوعی تداوم روانی مبتنی بر دانش مشترک همه افراد این گونه، که از اجدادشان به ارث رسیده است شکل می گیرد و این همان دانشی است که به همان مقدار که در مسیر رشد فردی کسب می شود مستقیماً بر رفتار تاثیر می گذارد.

به حتم، وراثت تباری که فروید درباره اش حرف می زند از نوع انتقال اطلاعاتی نیست که رفتارشناسان و روان شناسان شناختی در موردش سخن می گویند. درواقع، منظور فروید مسیر انتقال زیستی ژن ها از نسلی به نسل دیگر نیست بلکه او به این موضوع اشاره می کند که چه میزان از آنچه که متعلق به فرد است، از روابطی نشات می گیرد که او در زندگی اش تجربه کرده است، از روابط اولیه مادر-فرزند تا مدل هایی که بعدها خودش مشاهده کرده یا به او پیشنهاد یا تحمیل شده است.

 به این ترتیب، حافظه تباری فرویدی نوعی حافظه است که همانند ساختاری فردی مشخص می شود، اما هم زمان مشخصه همه کسانی است که به نوعی، کم و بیش مستقیم، با او در تماس بوده اند.

 این حافظه ازطریق غرایز یا تمایل به محرک های خاص بیان نمی شود، بلکه ازطریق شیوه های تفکر، نظریه ها، افسانه ها، نگرش ها، روش های رفتاری و رابطه ای که از والد به فرزند منتقل می شود بروز می یابد.

از نظر فروید، وراثت تباری قطعاً شامل انتقال آسیب های روانی هم می شود که عاملشان به طور مساوی پدر و مادر هستند، درست به هما ن شکل که انتقال ژنوم رخ می دهد. یعنی همان فرآیندهای روانی ناکارآمدی که در والدین و قبل از آنها در اجدادشان وجود داشته اند، در فرزند هم تکرار می شوند.

اما این ارثی است که از طریق فرآیند ساده زیستی به فرزندان منتقل نمی شود، بلکه به صورت شفاهی انتقال پیدا می کند، مانند جمعیت های باستانی پیش از ظهور ادبیات مکتوب که قصه ها را دهان به دهان از نسلی به نسل دیگر منتقل می کردند.

پس وراثت تباری، ارثی است که فرزند از بدو تولد و فقط به دلیل اینکه حاصل از اتحاد دو بدن است مالک آن نیست، بلکه ارثی است که درست در لحظه اولین رودرویی نسبی با فرد دیگری به او معرفی می شود و این لحظه ای است که فرزند، فرد دیگر را و هر چیزی را که آن فرد می تواند به او بدهد کشف می کند.

حافظه تباری فرویدی هم درست همانند حافظه ژنتیک که روان شناسان شناختی امروزی بررسی می کنند، ارتباط مستقیم میان انسان امروزی و انسان های دورترین دوران باستان را در نظر می گیرد.

درواقع، فروید، با مطالعه جمعیت های بدوی دریافت که میان عملکرد روانی این جمعیت ها و عملکر بیمارانی که به او مراجعه می کردند تفاوت چندانی وجود ندارد و همان باورهای بیمارگونه و همان شیوه های برخورد با زندگی و روابط میان فردی بیمارانش را در آن جمعیت ها یافت.

در مسیر روان درمانی و روانکاوی، بیمار سعی می کند بر این میراث ناکارآمد غلبه کند و آنچه را که در لحظه تولد در او مثبت و سالم بود را دوباره کشف کند. زیرا در بدو تولد به هر فردی امکانات بی نهایتی برای زندگی داده می شود، امکاناتی که بعدها با رشد فرد از تعدادشان کاسته می شود تا جایی که در بعضی موارد آن قدر این امکانات کاهش می یابند که چیز دیگری جز آسیب های روانی باقی نمی ماند.