ترک تعقیب به درخواست شاکی

تصور کنید در یک پرونده کیفری، شما شاکی هستید و بعد از کلی رفت وآمد و شاید حتی سازش، به این نتیجه می رسید که دیگر نمی خواهید ماجرا را پیگیری کنید. اینجا یکی از ابزارهای حقوقی که به کارتان می آید، «ترک تعقیب به درخواست شاکی» است. این حق به شما اجازه می دهد که در شرایط خاصی، پرونده را متوقف کنید، اما خب، مثل هر چیز دیگری در عالم حقوق، این هم قلق ها و جزئیات خودش را دارد. دانستن این قلق ها و جزئیات نه تنها کمک می کند یک تصمیم درست بگیرید، بلکه شما را از درگیر شدن در پیچ وخم های بی مورد نجات می دهد. بیایید با هم ببینیم این ترک تعقیب به چه دردی می خورد و چطور باید از آن استفاده کرد.

اصلاً «ترک تعقیب» یعنی چی؟ (مفهوم و مبنای قانونی)

ببینید، وقتی یک اتفاق کیفری می افتد و شما به عنوان شاکی پرونده ای را باز می کنید، دستگاه قضایی شروع به پیگیری می کند تا ببیند واقعاً جرمی اتفاق افتاده یا نه، و اگر افتاده، کار چه کسی بوده. این پیگیری به زبان حقوقی بهش می گویند «تعقیب». حالا «ترک تعقیب» یعنی اینکه این روند پیگیری، بنا به درخواست خود شما، متوقف بشود. این توقف موقتی است و دائمی نیست، که همین نکته مهم ترین تفاوتش با بعضی مفاهیم دیگه حقوقی است.

مبنای قانونی این ماجرا کجاست؟ خیلی ساده است: ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری. این ماده قانونی به شاکی حق می دهد که تحت شرایطی، از دادستان بخواهد تعقیب متهم را رها کند. هدف قانون گذار از پیش بینی این نهاد حقوقی، این بوده که در بعضی از جرایم، به خصوص آن هایی که بیشتر جنبه خصوصی دارند و می شود با سازش حل وفصلشان کرد، راهی برای کوتاه کردن مسیر دادرسی و حل مشکلات بین مردم فراهم شود. این طوری هم دستگاه قضا کمتر درگیر می شود، هم شاکی و متهم می توانند سریع تر به یک نتیجه برسند.

شاید بپرسید: خب، این چه فرقی با مثلاً «قرار منع تعقیب» یا «قرار موقوفی تعقیب» دارد؟ فرقش از زمین تا آسمان است! قرار منع تعقیب وقتی صادر می شود که دادستان به این نتیجه برسد جرمی اتفاق نیفتاده یا مدرک کافی برای اثبات جرم وجود ندارد. قرار موقوفی تعقیب هم وقتی است که به دلایلی مثل فوت متهم یا گذشت قطعی شاکی، دیگر امکان ادامه رسیدگی نباشد. اما «ترک تعقیب» داستانش فرق دارد، اینجا با اراده خود شاکی پرونده موقتاً کنار گذاشته می شود. این یک توقف اختیاری است، نه یک پایان همیشگی.

چرا شاکی ممکنه درخواست ترک تعقیب بده؟ (دلایل و مزایا)

شاکی که همین طوری بی دلیل درخواست ترک تعقیب نمی دهد، حتماً دلایلی برای این کار دارد. در عالم واقعی، این دلایل و انگیزه ها خیلی متنوع هستند و هر شاکی ممکن است از زاویه خودش به این قضیه نگاه کند. بیایید به چند تا از رایج ترین دلایلش نگاهی بندازیم:

• رسیدن به صلح و سازش با متهم: شاید مهم ترین و انسانی ترین دلیل همین باشد. خیلی وقت ها شاکی و متهم با هم صحبت می کنند و به یک توافق می رسند، مثلاً متهم خسارتی را جبران می کند یا از شاکی دلجویی می کند. در این حالت، شاکی دیگر دلیلی برای ادامه دادن پرونده نمی بیند و می خواهد این ماجرا را دوستانه تمام کند.
• کاهش هزینه ها و زمان دادرسی: می دانید که پیگیری یک پرونده قضایی می تواند حسابی وقت و پول آدم را بگیرد. رفت وآمد به دادسرا، گرفتن وکیل، جمع آوری مدارک و… همه این ها هزینه دارند. اگر شاکی ببیند که ادامه دادن پرونده ارزش این همه دردسر را ندارد یا می خواهد از این هزینه ها فرار کند، ممکن است سراغ ترک تعقیب برود.
• حفظ روابط شخصی یا تجاری: گاهی اوقات شاکی و متهم با هم رابطه خانوادگی، کاری یا دوستانه دارند. ادامه دادن یک پرونده قضایی می تواند این روابط را برای همیشه خراب کند. برای همین، شاکی ترجیح می دهد با ترک تعقیب، این روابط را حفظ کند و از یک درگیری طولانی و آسیب زننده جلوگیری کند.
• عدم تمایل به ادامه پیگیری قضایی: بعضی وقت ها شاکی بعد از مدتی از پیگیری پرونده خسته می شود، یا اولویت هایش در زندگی عوض می شود. شاید فکر می کرده که می تواند تا آخر خط برود، اما بعداً ببیند این کار به صلاحش نیست. در این شرایط، ترک تعقیب مثل یک راه فرار قانونی عمل می کند.
• سایر مصالح و دلایل شخصی شاکی: واقعاً دلایل شخصی می تواند خیلی گسترده باشد. از فشارهای روحی گرفته تا تغییر نظر درباره اصل ماجرا یا حتی دلسوزی برای متهم. هر دلیلی که شاکی را به این نتیجه برساند که ادامه دادن پرونده دیگر به نفعش نیست، می تواند منجر به درخواست ترک تعقیب شود.

خلاصه، ترک تعقیب یک دریچه برای شاکی است تا کنترل بیشتری روی پرونده اش داشته باشد و بتواند تصمیم بگیرد که آیا می خواهد مسیر قانونی را تا انتها طی کند یا نه.

چه شرایطی برای ترک تعقیب لازمه؟ (ماده 79 رو بررسی کنیم)

همانطور که گفتیم، ترک تعقیب یک حق مهم برای شاکی است، اما خب، این حق مثل شمشیر دو لبه است و قانون گذار برای اینکه از آن سوءاستفاده نشود، یک سری شرایط گذاشته است. این شرایط در ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری مشخص شده و دانستن جزئیات آن ها خیلی مهم است. بدون وجود این شرایط، درخواست شما برای ترک تعقیب، پذیرفته نخواهد شد.

جرم «قابل گذشت» باشه

اولین و مهم ترین شرط این است که جرمی که بابتش شکایت کرده اید، جزو جرایم قابل گذشت باشد. یعنی چه؟ یعنی جرم هایی که اگر شاکی از شکایتش بگذرد، پیگیری قضایی پرونده هم متوقف می شود. این جرایم معمولاً جنبه خصوصی بیشتری دارند و در قانون مجازات اسلامی، ماده 104 (و تبصره هایش) به این موضوع اشاره کرده است.

جرایم قابل گذشت مثل توهین، افترا، ضرب و جرح غیرعمدی و ساده، تصرف عدوانی، سرقت های سبک (با شرایط خاص) و… هستند. این ها جرم هایی هستند که حقوق یک نفر خاص را بیشتر زیر سوال می برند تا نظم عمومی جامعه را.

چطوری بفهمیم جرم قابل گذشت است یا نه؟
راحت ترین راه این است که ببینید در قانون صراحتاً گفته شده این جرم قابل گذشت است یا نه. اگر در متن ماده قانونی مربوط به یک جرم، عبارت «با شکایت شاکی خصوصی» یا «با گذشت شاکی خصوصی» آمده باشد، آن جرم قابل گذشت است. در غیر این صورت، جرم غیرقابل گذشت محسوب می شود و حتی اگر شاکی هم ببخشد، دادسرا و دادگاه از جنبه عمومی جرم، به پیگیری ادامه می دهند. البته در جرایم غیرقابل گذشت، گذشت شاکی می تواند در تخفیف مجازات متهم مؤثر باشد، اما پرونده کاملاً بسته نمی شود.

شاکی خودش درخواست بده

ترک تعقیب، همانطور که از اسمش پیداست، «به درخواست شاکی» انجام می شود. یعنی دادستان یا هر مقام قضایی دیگری نمی تواند خودسرانه و بدون درخواست کتبی شما، چنین قراری را صادر کند. درخواست شما باید واضح و روشن باشد و نشان دهد که شما واقعاً می خواهید پیگیری پرونده متوقف شود. این درخواست معمولاً باید به صورت کتبی و رسمی به مرجع قضایی (دادسرا) ارائه شود. اهمیت این درخواست کتبی در این است که هم سندیت دارد و هم جای هیچ شبهه ای باقی نمی گذارد.

فقط قبل از کیفرخواست

این شرط خیلی کلیدی است! درخواست ترک تعقیب فقط و فقط تا قبل از صادر شدن «کیفرخواست» امکان پذیر است. «کیفرخواست» چیست؟ یک سندی است که دادستان بعد از اینکه تحقیقاتش را کامل کرد و به این نتیجه رسید که متهم مجرم است، صادر می کند و پرونده را با این سند به دادگاه می فرستد. مرحله قبل از کیفرخواست، بهش می گویند «تحقیقات مقدماتی». یعنی تا زمانی که پرونده در دادسرا است و دادستان مشغول جمع آوری مدارک و بازجویی هاست، می توانید درخواست ترک تعقیب بدهید. به محض اینکه کیفرخواست صادر شد و پرونده رفت به دادگاه، دیگر دیر است و نمی توانید از این حق استفاده کنید. پس زمان بندی دقیق درخواست، حیاتی است.

فقط یک بار برای هر جرم

قانون گذار این حق را به شاکی داده، اما محدودیت هم گذاشته است. شما فقط یک بار می توانید برای یک جرم خاص، درخواست ترک تعقیب بدهید. این محدودیت برای این است که طرفین پرونده جدی تر با این موضوع برخورد کنند و از این حق سوءاستفاده نشود. این یک بار بودن خیلی مهم است و شاکی باید قبل از درخواست، خوب فکر کند و مطمئن باشد که این بهترین تصمیم است.

یادتان باشد، ترک تعقیب یک راه حل موقتی است و شما فقط یک بار این شانس را دارید که از آن استفاده کنید. پس حسابی سبک و سنگین کنید!

کی می تونه قرار ترک تعقیب رو صادر کنه؟ (دادسرا یا دادگاه؟)

خب، حالا که شرایطش رو فهمیدیم، باید ببینیم اصلاً چه کسی این اختیار رو داره که قرار ترک تعقیب رو صادر کنه. به طور کلی، مرجع اصلی و صالح برای صدور این قرار، دادستان در دادسرا هست. چرا؟ چون ترک تعقیب مربوط به مرحله تحقیقات مقدماتیه و این مرحله هم کار دادسراست. یعنی وقتی شما شکایتی رو مطرح می کنید، اول پرونده تون میره دادسرا و دادستان یا بازپرس شروع به تحقیق می کنن. اگر در همین مرحله درخواست ترک تعقیب بدید و شرایطش هم فراهم باشه، دادستان این قرار رو صادر می کنه.

اما مثل همیشه، استثناهایی هم وجود داره. گاهی اوقات، تحقیقات مقدماتی پرونده ها مستقیماً توی دادگاه شروع میشه، نه دادسرا. این موارد خاص شامل:

• بعضی از جرایم تعزیری درجه 7 و 8 (جرایم سبک تر)
• جرایم جنسی
• و مواردی که به دلیل خاصی، دادگاه صالح به رسیدگی مستقیم شناخته شده.

در این موارد استثنایی، چون تحقیقات مقدماتی در دادگاه انجام میشه، قاضی دادگاه نقش دادستان رو ایفا می کنه و اون هست که می تونه قرار ترک تعقیب رو صادر کنه. ولی اینو یادتون باشه، این ها استثنا هستند و قاعده کلی اینه که ترک تعقیب کار دادسراست.

مراحل درخواست ترک تعقیب قدم به قدم

خب، حالا که فهمیدیم ترک تعقیب چیه، چه شرایطی داره و کی صادرش می کنه، وقتشه که ببینیم عملاً چطوری باید این کار رو انجام بدیم. این کار هم مثل بقیه کارهای حقوقی، مراحل خاص خودش رو داره که باید به ترتیب طی بشه.

مرحله 1: تنظیم و ارائه درخواست کتبی به دادسرا/مرجع قضایی

اولین و مهم ترین قدم اینه که شما، به عنوان شاکی، یک درخواست کتبی و رسمی برای ترک تعقیب تنظیم کنید. این درخواست رو باید ببرید به دادسرا یا مرجع قضایی که پرونده تون اونجاست. یادتون باشه، این درخواست نباید شفاهی باشه؛ باید روی کاغذ بیاد.

چی باید توی درخواستتون باشه؟

• مشخصات کامل شما (شاکی): اسم و فامیل، کد ملی، آدرس، شماره تماس.
• مشخصات کامل متهم: اسم و فامیل، (اگر می دانید) کد ملی و آدرس.
• شماره پرونده و کلاسه: این خیلی مهمه! شماره پرونده ای که قبلاً بابتش شکایت کرده اید رو باید دقیق بنویسید تا پرونده تون پیدا بشه.
• عنوان جرمی که بابتش شکایت کردید: مثلاً ضرب و جرح یا توهین.
• علت درخواست ترک تعقیب: اینجا می تونید به طور خلاصه بگید چرا دیگه نمی خواهید پرونده ادامه پیدا کنه، مثلاً با متهم به سازش رسیده ام یا دیگر تمایلی به پیگیری ندارم.
• استناد به ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری: حتماً ذکر کنید که این درخواست رو طبق ماده 79 دارید.
• امضا و تاریخ: یادتون نره درخواست رو امضا کنید و تاریخ بزنید.

مرحله 2: بررسی شرایط قانونی توسط مقام قضایی

بعد از اینکه درخواست شما رو دادسرا یا مرجع قضایی دریافت کرد، مقام قضایی (دادستان یا بازپرس) شروع می کنه به بررسی کردن. اون ها چک می کنند که آیا تمام شرایط قانونی برای صدور قرار ترک تعقیب وجود داره یا نه.
این بررسی شامل:

• احراز اینکه جرمی که شاکی از آن شکایت کرده، واقعاً از جرایم قابل گذشت است.
• تأیید اینکه درخواست ترک تعقیب قبل از صدور کیفرخواست ارائه شده است.
• اطمینان از اینکه این اولین بار است که شاکی برای این جرم درخواست ترک تعقیب می دهد.

مرحله 3: صدور قرار ترک تعقیب

اگر همه شرایطی که گفتیم، احراز بشه و مشکلی وجود نداشته باشه، مقام قضایی (دادستان یا در موارد استثنایی قاضی دادگاه) «قرار ترک تعقیب» رو صادر می کنه. این قرار به معنی توقف رسمی پیگیری پرونده هست. توی این قرار، مشخصات پرونده، هویت طرفین و اینکه به درخواست شاکی، تعقیب متوقف شده، ذکر می شه.

مرحله 4: ابلاغ قرار به طرفین

بعد از اینکه قرار ترک تعقیب صادر شد، این قرار به شما (شاکی) و متهم ابلاغ می شه. یعنی یک نسخه از اون به دستتون می رسه تا از تصمیم دادگاه مطلع بشید. از زمانی که این قرار ابلاغ می شه، روند تعقیب متهم متوقف میشه و آثار حقوقی مربوط بهش شروع میشه. این ابلاغیه برای هر دو طرف اهمیت داره چون اون ها رو در جریان تصمیم نهایی قرار میده و بهشون می گه که پرونده فعلاً در چه وضعیتی قرار داره.

ترک تعقیب با «گذشت شاکی» چه فرقی داره؟ (یک مقایسه مهم!)

یکی از سوالات پرتکرار که معمولاً ذهن شاکیان رو درگیر می کنه، اینه که خب، چه فرقی بین «ترک تعقیب» و «گذشت شاکی» (که گاهی بهش رضایت هم می گیم) وجود داره؟ این دو تا واژه ممکنه خیلی شبیه به نظر بیان، اما در واقعیت، تفاوت های اساسی و مهمی با هم دارن که دونستن این تفاوت ها برای گرفتن یک تصمیم درست، حیاتیه.

برای اینکه بهتر متوجه بشید، بیایید این دو مفهوم رو توی یک جدول مقایسه کنیم و بعد هر کدوم رو دقیق تر توضیح بدیم:

ویژگی	قرار ترک تعقیب	گذشت (اعلام رضایت)
ماهیت حقوقی	توقف موقت تعقیب	انصراف دائمی از شکایت و دعوای عمومی (در جرایم قابل گذشت)
جرایم مشمول	فقط جرایم قابل گذشت	جرایم قابل گذشت و برخی غیرقابل گذشت (که منجر به تخفیف مجازات می شود)
امکان تعقیب مجدد	بله، یک بار و ظرف یک سال	خیر (در جرایم قابل گذشت، به هیچ وجه امکان شکایت مجدد نیست)
مرحله درخواست	فقط تا قبل از کیفرخواست (در مرحله تحقیقات مقدماتی)	در هر مرحله از دادرسی (تحقیقات مقدماتی، دادگاه بدوی، تجدیدنظر، حتی اجرای حکم)
اثر بر پرونده	توقف موقت تعقیب	سقوط دعوای عمومی (در جرایم قابل گذشت) و مختومه شدن پرونده

حالا بیایید کمی بیشتر توضیح بدیم:

1. ماهیت حقوقی:
   • ترک تعقیب: اسمش روشه؛ ترک یعنی رهایی موقت. تعقیب متهم متوقف میشه، اما پرونده به طور کامل بسته نمیشه و شاکی حق داره دوباره شروعش کنه. این مثل اینه که شما ماشینو پارک کنید، نه اینکه بفروشیدش!
   • گذشت (اعلام رضایت): این یکی فرق داره. وقتی شما از یک جرم قابل گذشت، می گذرید، انگار که اصلاً جرمی اتفاق نیفتاده. پرونده کیفری به طور کلی بسته میشه و دعوای عمومی سقوط می کنه. در این حالت، دیگه راهی برای برگشت و شکایت مجدد نیست. این مثل اینه که ماشینو برای همیشه فروختید.
2. جرایم مشمول:
   • ترک تعقیب: فقط و فقط برای جرایم قابل گذشت کاربرد داره. برای جرایم غیرقابل گذشت (مثل کلاهبرداری های سنگین یا سرقت های مسلحانه) نمی توانید درخواست ترک تعقیب بدهید.
   • گذشت: در جرایم قابل گذشت، گذشت شما باعث مختومه شدن پرونده میشه. اما در جرایم غیرقابل گذشت هم می تونید گذشت کنید. منتها در این جرایم، گذشت شما فقط می تونه باعث تخفیف مجازات متهم بشه و دادگاه باز هم به پرونده رسیدگی می کنه و مجازات تعیین می کنه (البته کمتر).
3. امکان تعقیب مجدد:
   • ترک تعقیب: شما یک شانس دیگه دارید! یعنی بعد از صدور قرار ترک تعقیب، اگر نظرتون عوض شد، تا یک سال از تاریخ صدور قرار، می تونید فقط یک بار دیگه درخواست بدید تا پرونده دوباره به جریان بیفته. این یک فرصت دوباره هست.
   • گذشت: در جرایم قابل گذشت، با یک بار گذشت، بازی تمومه. دیگه نمی تونید به هیچ عنوان دوباره شکایت کنید. رضایت شما قطعی و غیرقابل برگشت است.
4. مرحله درخواست:
   • ترک تعقیب: مثل ساعت باید دقیق باشید! فقط تا قبل از صدور کیفرخواست، یعنی در مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا، می توانید درخواست ترک تعقیب بدهید. بعد از اون دیگه امکانش نیست.
   • گذشت: هر وقت خواستید، هر مرحله ای که پرونده باشه! از اولین روز شکایت در دادسرا گرفته تا وقتی که حکم قطعی شده و حتی در مرحله اجرای حکم هم می توانید گذشت کنید. گذشت شاکی در هر مرحله ای پذیرفته می شود.
5. اثر بر پرونده:
   • ترک تعقیب: تعقیب موقتاً متوقف می شود. پرونده نه به طور کامل بسته می شود و نه به دادگاه می رود.
   • گذشت: در جرایم قابل گذشت، دعوای عمومی (یعنی اون بخشی که دولت و جامعه پیگیری می کنند) سقوط می کند و پرونده به طور کامل مختومه می شود.

این تفاوت ها رو حسابی توی ذهنتون داشته باشید تا با آگاهی کامل تصمیم بگیرید و بعداً پشیمان نشید.

چه عواقبی بعد از صدور قرار ترک تعقیب پیش میاد؟ (نتایج حقوقی)

وقتی قرار ترک تعقیب صادر می شود، این فقط یک ورق کاغذ نیست، بلکه یک سری پیامدهای حقوقی مهم برای پرونده و طرفین آن دارد که بد نیست با آن ها آشنا شوید. این آثار هم برای شاکی و هم برای متهم مهم هستند:

1. توقف فوری تعقیب کیفری متهم: اولین و واضح ترین اثر این است که از همان لحظه صدور قرار، پیگیری پرونده کیفری متهم متوقف می شود. یعنی دیگر بازجویی، جمع آوری مدرک یا هر اقدام دیگری در راستای تعقیب او انجام نمی شود.
2. آزادی متهم در صورت بازداشت یا لغو قرارهای تأمین: اگر متهم به خاطر همین پرونده بازداشت شده باشد، با صدور قرار ترک تعقیب، آزاد می شود. همچنین اگر برای او قرارهای تأمینی مثل وثیقه یا کفالت صادر شده باشد، این قرارها لغو می شوند و وثیقه آزاد شده یا کفیل از تعهد خود رها می شود.
3. رفع توقیف از اموال (در صورت تأمین خواسته): اگر شاکی در کنار شکایت کیفری، درخواست «تأمین خواسته» مالی هم کرده باشد و اموالی از متهم توقیف شده باشد، با صدور قرار ترک تعقیب، این توقیف هم رفع می شود. چون دیگر دلیلی برای ادامه توقیف باقی نمی ماند.
4. عدم شمول اعتبار امر مختومه به پرونده: این نکته خیلی مهم است! بر خلاف قرار منع تعقیب قطعی یا قرار موقوفی تعقیب ناشی از گذشت، قرار ترک تعقیب باعث نمی شود که پرونده مشمول «اعتبار امر مختومه» شود. «اعتبار امر مختومه» یعنی چی؟ یعنی یک بار که در مورد یک موضوعی حکم صادر شد (مثلاً منع تعقیب یا محکومیت)، دیگر نمی توان همان موضوع را دوباره در دادگاه مطرح کرد. اما چون ترک تعقیب یک توقف موقت است، این اعتبار را ندارد و همانطور که جلوتر می گوییم، امکان شکایت مجدد وجود دارد. این یعنی پرونده کاملاً بسته نشده و یک روزنه برای برگشت دارد.

پس می بینید که ترک تعقیب، در لحظه آثار مثبتی برای متهم و حتی شاکی دارد (به خصوص اگر سازش کرده باشند)، اما این پایان داستان نیست.

آیا میشه بعد از ترک تعقیب دوباره شکایت کرد؟ (شرایط و محدودیت ها)

این سوال، یکی از مهم ترین دلایلی است که ترک تعقیب رو از گذشت شاکی متفاوت می کنه. جوابش هم بله هست، اما با شرایط و محدودیت های خاص خودش.

شما به عنوان شاکی، بعد از اینکه قرار ترک تعقیب صادر شد، می تونید دوباره پرونده رو به جریان بندازید. اما این حق بی قید و شرط نیست:

• فقط یک بار: شما فقط و فقط برای یک جرم خاص، یک بار می تونید درخواست تعقیب مجدد بدید. یعنی اگه بار دوم هم پرونده رو ترک تعقیب کردید، دیگه شانسی برای تعقیب مجدد ندارید. پس این فرصت، طلاییه!
• ظرف یک سال: این یک بار هم باید توی یک مهلت مشخصی انجام بشه. شما فقط یک سال از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب، فرصت دارید که دوباره درخواست تعقیب متهم رو بکنید. اگه این یک سال بگذره و شما درخواست ندید، دیگه این حق رو از دست می دید و پرونده برای همیشه مختومه میشه.

حالا چطوری باید درخواست تعقیب مجدد داد؟
شما باید دوباره به دادسرا یا مرجع قضایی که پرونده اونجا بوده، مراجعه کنید و یک درخواست کتبی بنویسید. توی این درخواست باید شماره پرونده قبلی و اینکه قبلاً قرار ترک تعقیب صادر شده و الان شما می خواید دوباره پرونده به جریان بیفته رو توضیح بدید. بعد از اینکه درخواستتون رو ارائه کردید، دادسرا دوباره تحقیقات رو از سر می گیره.

عواقب عدم استفاده از حق تعقیب مجدد در مهلت مقرر:
اگر شما این یک سال رو از دست بدید و درخواست تعقیب مجدد ندید، اون وقت پرونده تون برای همیشه بسته میشه و دیگه هیچ راهی برای شکایت مجدد بابت همون جرم و همون متهم وجود نخواهد داشت. این همونجاییه که ترک تعقیب، اثر گذشت رو پیدا می کنه، البته با گذر زمان. پس خیلی حواستون باشه که فرصت یک سال رو از دست ندید.

آیا میشه به قرار ترک تعقیب اعتراض کرد؟

این هم یکی دیگه از نکات مهم و شاید کمی پیچیده ست. به طور کلی و صریح، جواب این سوال خیر است. یعنی قرار ترک تعقیب اصولاً غیرقابل اعتراض است. این یعنی نه شاکی و نه متهم نمی توانند به طور مستقیم و با تقدیم یک اعتراض رسمی، از دادگاه بالاتر بخواهند که این قرار را بررسی کند و لغوش کند.

اما چرا غیرقابل اعتراض است؟
دلیل اصلی این است که قرار ترک تعقیب، یک تصمیم موقت و اختیاری از سوی شاکی است. قانون گذار فرض کرده که شاکی با اراده خودش درخواست توقف کرده و این توقف هم موقتی است و راه بازگشت دارد (یعنی همان امکان شکایت مجدد ظرف یک سال). پس دلیلی برای اعتراض مستقیم به آن وجود ندارد. از طرفی، برای متهم هم این قرار یک امتیاز محسوب می شود، چون تعقیب او متوقف شده است.

آیا راه های غیرمستقیمی برای اعتراض وجود دارد؟
در موارد خیلی خاص و استثنائی، ممکن است به صورت غیرمستقیم بتوان ایراداتی را مطرح کرد، اما این به معنی اعتراض مستقیم به خود قرار نیست. مثلاً:

• اگر در صدور قرار ترک تعقیب، ایرادات شکلی و ماهوی اساسی وجود داشته باشد، مثلاً جرمی که قابل گذشت نبوده، اشتباهاً مشمول ترک تعقیب شده باشد، ممکن است بتوان از طریق سایر مراحل قانونی (مثل اعتراض به قرار نهایی دیگری که در ادامه پرونده صادر می شود یا درخواست اعمال ماده 477) این ایراد را مطرح کرد. اما این ها راه های مستقیم و معمول برای اعتراض به ترک تعقیب نیستند.
• در عمل، اعتراض به خود قرار ترک تعقیب در سیستم قضایی ما پذیرفته نیست و اگر بخواهید پرونده را دوباره به جریان بیندازید، باید از حق شکایت مجدد (ظرف یک سال و یک بار) استفاده کنید، نه اینکه به قرار اعتراض کنید.

پس بهتر است روی این حساب کنید که قرار ترک تعقیب، نهایی است و راهی برای اعتراض مستقیم به آن وجود ندارد.

یه نمونه درخواست ترک تعقیب (با جزئیات)

حالا که همه چیز رو درباره ترک تعقیب گفتیم، لازمه که یک نمونه از درخواست کتبی رو هم ببینید تا اگر لازم شد، بدون سردرگمی بتونید درخواستتون رو تنظیم کنید. یادتون باشه که این فقط یک نمونه ست و باید اطلاعات پرونده خودتون رو دقیق و کامل داخلش وارد کنید.

بسمه تعالی
تاریخ: [تاریخ روز، ماه، سال]

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب [نام شهرستان/منطقه مربوطه]
احتراماً، به استحضار عالی می رساند:

اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی]، فرزند [نام پدر شاکی]، دارای کد ملی [کد ملی شاکی]، به عنوان شاکی پرونده شماره کلاسه [شماره کلاسه پرونده خودتان] و شماره بایگانی شعبه [شماره بایگانی شعبه] که در تاریخ [تاریخ ثبت شکایت اولیه] بابت اتهام [عنوان دقیق جرم، مثلاً: ضرب و جرح عمدی یا توهین و افترا] علیه آقای/خانم [نام و نام خانوادگی متهم]، فرزند [نام پدر متهم]، دارای کد ملی [کد ملی متهم، در صورت اطلاع]، مطرح و در آن شعبه محترم تحت رسیدگی می باشد.

با توجه به اینکه جرم مورد شکایت اینجانب، جزو جرایم «قابل گذشت» می باشد و همچنین با عنایت به حصول توافق و سازش (یا: عدم تمایل اینجانب به ادامه پیگیری قضایی/سایر دلایل) و اینکه پرونده در مرحله تحقیقات مقدماتی قرار دارد و هنوز کیفرخواستی صادر نشده است، با استناد به ماده ۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، بدین وسیله تقاضای صدور قرار «ترک تعقیب» در خصوص پرونده فوق الذکر را از آن مقام محترم دارم.

پیشاپیش از همکاری و بذل توجه حضرتعالی کمال تشکر را دارم.

با احترام فراوان،
[امضای شاکی]
[نام و نام خانوادگی شاکی]
[شماره تماس شاکی]

نکات مهم برای تکمیل و ارائه این فرم:

• دقت در اطلاعات: حتماً تمام اطلاعات رو دقیق و بدون غلط املایی وارد کنید، به خصوص شماره کلاسه و بایگانی پرونده. یک اشتباه کوچک ممکنه باعث تأخیر در کارتون بشه.
• علت درخواست: در قسمت «علت درخواست» می تونید دلیل اصلی تون رو به صورت خلاصه بنویسید. لازم نیست وارد جزئیات خیلی زیاد بشید.
• کتبی بودن: درخواست رو حتماً پرینت بگیرید و امضا کنید.
• ارائه به مرجع صالح: درخواست رو به همان دادسرا یا شعبه ای که پرونده تون اونجاست، تحویل بدید.
• کپی برای خودتان: یک کپی از درخواست امضا شده رو برای خودتون نگه دارید.

با داشتن این نمونه و رعایت این نکات، تنظیم و ارائه درخواست ترک تعقیب براتون خیلی راحت تر میشه.

چند نکته حقوقی مهم برای تصمیم گیری بهتر

تا اینجا حسابی درباره ترک تعقیب صحبت کردیم، اما قبل از اینکه هر تصمیمی بگیرید، چند تا نکته حقوقی مهم هست که باید تو ذهنتون باشه:

1. اهمیت مشورت با وکیل متخصص کیفری: این شاید مهم ترین نکته باشه. مسائل حقوقی، به خصوص توی حوزه کیفری، خیلی ظریف و پیچیده هستن. اگه شما بدون مشورت با یک وکیل متخصص کیفری، بخواهید تصمیم بگیرید، ممکنه خواسته یا ناخواسته به خودتون یا پرونده تون آسیب بزنید. یک وکیل می تونه با توجه به جزئیات پرونده شما، بهترین راه حل رو پیشنهاد بده، پیامدهای ترک تعقیب رو کامل توضیح بده و حتی در تنظیم درخواست بهتون کمک کنه. کار را باید به کاردان سپرد.
2. پیامدهای احتمالی تصمیم به ترک تعقیب یا عدم آن: همونطور که دیدیم، ترک تعقیب می تونه آثار زیادی داشته باشه. اگه سازش کردید، شاید راه خوبی باشه. اگه نکردید و بعداً پشیمون شدید، حق شکایت مجدد (اونم فقط یک بار و تا یک سال) رو دارید. اما اگه این فرصت رو از دست بدید، دیگه راه برگشتی نیست. خوبه که قبل از هر اقدامی، تمام سناریوهای ممکن رو تو ذهنتون بررسی کنید.
3. توضیح عدم شمول مرور زمان بر اصل جرم با صدور این قرار: اینم یک نکته حقوقی ظریفه. وقتی قرار ترک تعقیب صادر می شه، این باعث نمی شه که مرور زمان بر اصل جرم جاری بشه. یعنی چی؟ یعنی مدت زمانی که طبق قانون باعث میشه دیگه نشه یک جرم رو پیگیری کرد (مرور زمان)، با صدور ترک تعقیب، متوقف نمیشه. پس اگر در اون یک سال شاکی دوباره شکایت کنه، پرونده از جایی که متوقف شده بود، ادامه پیدا می کنه و مثلاً زمان های قبل از ترک تعقیب، در محاسبه مرور زمان در نظر گرفته می شود.
4. نقش میانجیگری و داوری در رسیدن به توافق پیش از درخواست ترک تعقیب: خیلی وقت ها، قبل از اینکه به دادسرا برید و درخواست ترک تعقیب بدید، می تونید از راهکارهایی مثل میانجیگری یا داوری استفاده کنید. این ها راهکارهای حل اختلاف دوستانه هستن که با کمک یک نفر بی طرف (میانجی یا داور)، شاکی و متهم می تونن به یک توافق برسن. اگه به توافق رسیدید، اون وقت با خیال راحت تر می تونید درخواست ترک تعقیب رو بدید. این کار هم به صلح و صفا کمک می کنه و هم از درگیری های حقوقی بعدی جلوگیری می کنه.

یادتون باشه، هر تصمیمی که در پرونده های حقوقی می گیرید، پیامدهای خودش رو داره. پس همیشه با چشم باز و آگاهی کامل قدم بردارید.

جمع بندی

خب، تا اینجا با هم سفر کردیم و حسابی درباره «ترک تعقیب به درخواست شاکی» صحبت کردیم. فهمیدیم که این یک ابزار قانونی مهم در دست شاکی هست که بهش اجازه می ده در پرونده های قابل گذشت و قبل از صدور کیفرخواست، تعقیب متهم رو موقتاً متوقف کنه. دیدیم که با «گذشت شاکی» فرق های اساسی داره، به خصوص در امکان شکایت مجدد که فقط یک بار و ظرف یک سال از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب میشه ازش استفاده کرد. همچنین درباره شرایط صدور، مراجع صالح، مراحل و آثار حقوقی اون هم کلی اطلاعات به دست آوردیم.

هدف از این همه صحبت، این بود که شما، چه به عنوان شاکی، چه متهم یا حتی یک فرد کنجکاو، با تمام جوانب این نهاد حقوقی آشنا بشید. این آگاهی بهتون کمک می کنه تا در لحظات حساس پرونده های کیفری، تصمیمات درست و حساب شده ای بگیرید. اما یک نکته رو هیچ وقت فراموش نکنید: دنیای حقوق پر از جزئیات و ظرافت هایی هست که ممکنه از چشم آدم های عادی دور بمونه. برای همین، اکیداً توصیه می کنیم قبل از هرگونه اقدام یا تصمیم گیری نهایی در مورد ترک تعقیب، حتماً با یک وکیل متخصص کیفری مشورت کنید. یک مشاور حقوقی خوب می تونه بهترین راهنما برای شما باشه تا به نتیجه دلخواهتون برسید و خدای نکرده، تصمیمی نگیرید که بعداً ازش پشیمون بشید.