بی‌وقفه در کهکشان – گولوپ

بلوار «آذراندامی» در شهر رشت، خیابانی نه چند طویل است که به بلوار دیلمان منتهی می‌شود. چند سال پیش در ابتدای  این بلوار، سردیس برنزی بر یک پایه نصب شد و آن خیابان را به نام «دکتر آذراندامی» نامگذاری کردند. بر روی صفحه فلزی که بر پایه نصب شده، نوشته شده است: آذراندامی (۱۳۰۵- ۱۳۶۳) پزشک و باکتری‌شناس گیلانی، مخترع واکسن وبای التور و از متخصصان انسیتو پاستور ایران بود. به خاطر خدمات علمی و انسانی او یکی از حفره‌های برخوردی روی سیاره زهره به نام وی «اندامی» نامگذاری شده و محله ساغریسازان رشت زادگاه این بانوی علمی جهان  است.

۲۸مردادماه، سالروز جاودانه شدن بانوی رشتی است که نامش تا ونوس رسیده است. بی‌شک نام «دکتر آذر اندامی» را خیلی از رشتی‌ها شنیده‌اند؛ شاید پس از نام‌آور شدن نام او در جهان بود که مدیریت شهری رشت تصمیم گرفت، بلواری را به نام این بانوی کوشا نامگذاری کند و برای قدردانی از این بانوی فداکار، در ابتدای این بلوار سردیس او نصب شده است؛ جالب است، بدانید خانه‌ای در محله ساغریسازان، در میانه گذر بلورچیان وجود دارد که گفته شده خانه پدری و زادگاه دکتر آذراندامی است. این خانه متروک و رها شده است، در حالی که متولیان فرهنگی می‌توانستند با احیا و تغییرکاربری آن به یک مرکز علمی، به شایستگی از این بانوی رشتی تجلیل کنند.

 «آذراندامی» در شانزدهم آذر ماه سال ۱۳۰۵ خورشیدی، در محله­‌ی ساغریسازان رشت به دنیا آمد و تحصیلات خود را تا مقطع دبیرستان در رشت و در مدرسه فروغ گذراند. در همین زمینه، شادوران جعفر خمامی زاده –که خود در انتهای محله ساغریسازان زندگی می‌کرد- می‌نویسد: «کوچه بلورچیان کوچه‌ای طولانی بود که با کوچه‌های فرعی به شاخه‌هایی از کوچه دهباشی سهراب و بعد هم به کوچه‌های جیرباغ و رودبارتان وصل می‌شد. در خانه شماره پنج این کوچه خانم آذراندامی زندگی می‌کرد. آذر هنوز کودک بود که پدرش به سبب داشتن مشکلات سیاسی ناچار شد خانواده خود را ترک کند. این کودک ماند و مادر و دو برادر کوچک.

به مدرسه که می‌رفت شاگرد زرنگی بود و هنوز چندماه نگذشته بود که او چند شاگرد سرخانه پیدا کرد و هرچه که درمی آورد به مادرش می داد تا امور زندگی را بچرخاند. کلاس‌های ابتدایی را در مدرسه نواختران در بازار سوخته تکیه نزدیک راسته مسگران گذراند و در دبیرستان فروغ نام‌نویسی کرد. پس از پایان دوره اول به دانشسرای مقدماتی دختران رفت و آموزگار شد پس از چند سالی به تهران منتقل شد و در سال ۱۳۳۱ در دانشکده پزشکی به تحصیل پرداخت. رنج آموزگاری توام با تحصیل در دوره پزشکی را از جان پذیرفت و در آذرماه ۱۳۳۷ با گذراندن موفقیت‌آمیز دوران به عنوان پزشک، خود را برای خدمت به جامعه آماده ساخت.

 محل خدمت پزشکی او در حمایت مادران بود که تجربه‌های فراوان و مفیدی برای او در برداشت بعدها او خود را به انسیتو پاستور منتقل کرد. کار او در آنجا در بخش واکسن‌سازی میکروبی آغاز شد و از همان زمان به سراغ پژوهش رفت و چند طرح پژوهشی درباره باکتریولوژی و عفونت‌های بیمارستانی در دانشکده بیمارستان‌های تهران به انجام رساند. در همین زمان بود که بیماری التور شبه «وبا» در پاره‌ای از نقاط کشور بیداد می‌کرد. در مسیر راه‌هایی که از رشت به تهران می‌رسید، فاصله به فاصله قرنطینه ایجاد کردند و از این وقت بود که خانم اندامی با روپوش سفید چون فرشته نجات به کمک بیماران شتافت.

 وبای التور از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۵ ادامه پیدا کرد و او تنها کسی بود که با ساختن واکسن به تعداد زیاد برای نجات بیمارانی که در کشور هند، پاکستان و دیگر مناطق مبتلا شده بودند، اقدام کرد. مسئولان امر با دیدن این کوشش‌ها طی مراسمی به سال ۱۳۴۶ شمسی او را برای گذراندن دوران دانشگاهی باکتریولوژی به پاریس فرستادند در سال ۱۳۵۱ برای دیدن دوره تخصصی علوم آزمایشگاهی بالینی، به تحصیل پرداخت و دو سال بعد گواهینامه تخصصی خود را در این رشته هم دریافت کرد. آذراندامی در سال ۱۳۵۷ بازنشسته شد؛ ولی متاسفانه این زن فداکار مبتلا به تومور شد. قرار بود او را به خارج اعزام کنند، ولی به دلیل طولانی شدن پروسه اداری، اعزام‌ او به خارج از کشوربه موقع انجام نشد و سرانجام بانو آذراندامی در ۲۸مرداد۱۳۶۳ به دنیای جاودانه پیوست.

اتحادیه بین‌المللی نجوم که از سال ۱۹۱۹ میلادی وظیفه نامگذاری‌های جدی در منظومه شمسی را به عهده دارد، گودالی به قطر۳۰ کیلومتر در سیاره زهره را به نام دکتر آذراندامی پزشک و باکتری شناس ایرانی نامگذاری کرد.» ( نک، گیلان نامه، شماره ۷)

پایان خبر گولوپ