بیماری های غیرواگیر در دنیای مدرن با توجه به سبک زندگی انسان ها شایع شده اند که اغلب هم بیماری های مزمن هستند و بیماری های قلبی عروقی دیابت انواع سرطان ها چاقی همچنین سوانح و سوختگی ها را شامل می شوند…
دکتر علیرضا مهدوی – معاون مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت در گفت وگو با گولوپ با بیان اینکه «پیمایش عوامل خطر بیماری های غیرواگیر در ایران» (استپس) هر پنج سال یکبار انجام می شود اظهار کرد: پیمایش «استپس» حدود ۲۰ سال پیش آغاز شده و هر پنج سال یکبار انجام می شود که معتبرترین مطالعه در زمینه عوامل خطر بیماری های غیرواگیر در کشور به حساب می آید. هشتمین پیمایش استپس که آخرین دوره انجام این پیمایش محسوب می شود سال ۱۴۰۰ انجام شده است. نتایج هشتمین دوره مطالعه استپس بیانگر این است که ۱۴ درصد از جمعیت بالای ۲۵ سال کشور (جمعیت بالای ۲۵ سال کشور در آن بازه زمانی حدود ۵۲ میلیون نفر بودند) به دیابت مبتلا هستند. همچنین حدود ۱۳ درصد از افراد بالای ۲۵ سال نیز به پیش دیابت مبتلا بودند.
بیش از ۷ میلیون و ۵۰۰هزار دیابتی در کشور
۲۰ میلیون دیابتی و پیش دیابتی در ایران
معاون مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت ادامه داد: براساس آمار و ارقام هشتمین پیمایش عوامل خطر بیماری های غیرواگیر در ایران و تعداد جامعه آماری در آن بازه زمانی بیش از ۷ میلیون و ۵۰۰هزار نفر در کشور به دیابت و همچنین بیش از ۱۳ میلیون نفر به «پیش دیابت» مانند «اختلال قند ناشتا» یا «اختلال تحمل گلوکز» مبتلا هستند.
مهدوی با اشاره به جمعیت کشور خاطرنشان کرد: اگر تعداد جمعیت کشور را ۸۵ میلیون نفر در نظر بگیریم بیش از ۲۰ میلیون نفر به دیابت یا پیش دیابت مبتلا هستند. افرادی که در آینده به بیماری دیابت مبتلا می شوند به طور معمول از میان جمعیت پیش دیابتی هستند. اگرچه افرادی که در آینده به دیابت مبتلا می شوند به طور معمول از جمعیت پیش دیابتی ها هستند اما تمام افرادی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند به این بیماری مبتلا نمی شوند.
او درباره وضعیت افرادی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند تصریح کرد: بازهم تاکید می کنم تمام افرادی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند لزوما به این بیماری مبتلا نمی شوند. اگر افراد این گروه به بیماری دیابت مبتلا نشوند به برخی عوارض بیماری دیابت به ویژه بیماری های قلبی _عروقی مانند انسداد عروق مبتلا می شوند.
ضرورت توجه به پیش دیابتی ها
وی با بیان اینکه توجه به افرادی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند یک امر مهم است تصریح کرد: تعداد افرادی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند دو برابر افراد مبتلا به دیابت است. با توجه به اینکه افرادی که در آینده به بیماری دیابت مبتلا می شوند به طور معمول از میان جمعیت پیش دیابتی هستند توجه به این گروه اهمیت دارد. با استفاده از راهکارهای ساده می توان از ابتلا به دیابت افرادی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند پیشگیری کرد. مطالعات متعددی در زمینه پیشگیری از ابتلا به دیابت افرادی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند انجام شده است. به طور مثال افرادی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند با کاهش وزن خود می توانند شرایط خود را کنترل کنند.
تاثیر کاهش وزن بر بیماری دیابت
مهدوی ادامه داد: کاهش وزن نه تنها به افرادی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند کمک می کند بلکه به افراد مبتلا به دیابت که در مراحل نخست بیماری قرار دارند نیز کمک می کند. اگر افراد مبتلا به دیابت که در مراحل نخست بیماری هستند وزن خود را ۵ تا ۱۰ درصد کاهش دهند با نتایج مثبت کاهش وزن مواجه می شوند. البته کاهش پنج درصدی وزن کافی نیست اما به دلیل اینکه کاهش وزن سخت است بر کاهش چنددرصدی وزن تاکید می شود تا بیماران تاثیر کاهش وزن را تجربه کنند. بیماران مبتلا به دیابت می بایست وزن خود را کنترل کنند تا از شرایط اضافه وزن یا چاقی خارج شوند؛ به نحوی که شاخص توده بدنی کمتر از ۲۵ داشته باشند.
وی ادامه داد: اگر بیماران نمی توانند به وزن ایده آل دست یابند کاهش ۵ تا ۱۰ درصدی وزن برای آنها بسیار مفید است. تحقق کاهش وزن ۵ تا ۱۰ درصدی خیلی سخت نیست و این موضوع با «اصلاح رژیم غذایی» و «فعالیت بدنی» محقق می شود. فعالیت بدنی تاثیر کمتری روی کاهش وزن دارد اما برای تقویت سیستم عروقی و کاهش مقاومت انسولین در بدن بسیار اثرگذار است.
مهدوی درباره جامعه آماری مبتلایان به دیابت تصریح کرد: حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد دیابتی ها به دیابت نوع۲ مبتلا هستند. دیابت تیپ های متعددی دارد؛ به طور مثال دیابت نوع یک از تیپ های این بیماری است که «دیابت کودکان» در گذشته نام داشت.
دیابت نوع یک بیماری وابسته انسولین
معاون مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه دیابت نوع یک به انسولین وابسته است تصریح کرد: دیابت نوع یک اغلب در کودکان و نوجوان بروز می کند. دلیل ابتلا به دیابت نوع یک این است که سلول های تولیدکننده انسولین در یک روند خودایمنی از بین می روند. به نحوی که بدن سلول های تولیدکننده انسولین را به عنوان دشمن شناسایی می کند و این سلول ها از بین می روند. در چنین شرایطی این افراد به تزریق انسولین ناچار هستند.
تزریق موفق انسولین و تغییر سرنوشت دیابتی ها
او درباره نقش انسولین در بیماری دیابت نوع یک گفت: اولین آزمایش موفق تزریق انسولین به انسان ها در سال ۱۹۲۲ انجام شد. پیش از انجام آزمایش موفق تزریق انسولین به انسان ها سرنوشت مبتلایان به «دیابت نوع یک» مرگ بود و مبتلایان به این بیماری طی بازه زمانی یک تا دو ساله جان خود را از دست می دادند.
نقش وراثت در ابتلا به دیابت
مهدوی با بیان اینکه دیابت نوع ۲ در گذشته «دیابت بزرگسالان» گفته می شد توضیح داد: دیابت نوع ۲ زمینه وراثتی دارد؛ منظور این است ابتلا به دیابت در افرادی که پدر مادر برادر یا خواهر او به دیابت مبتلا هستند محتمل است و آنها در وضعیت خطر قرار دارند.
چاقی و پاندمی دیابت در جهان
وی با بیان اینکه رفتار افراد سبب بروز پاندمی دیابت در جهان شده خاطرنشان کرد: کم تحرکی عادات غذایی زندگی شهری و بی تحرکی سبب افزایش وزن و چاقی می شود؛ این در حالی است که دیابت نوع ۲ و چاقی با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند. چاقی سبب اضافه وزن و تعداد سلول های بیشتر می شود؛ در حالی که میزان انسولین در بدن کاهش می یابد. در شرایطی که بدن به چاقی مبتلا شده میزان انسولین تولیدی پاسخگوی نیاز بدن نیست و سبب افزایش قند خون می شود.
علائم دیابت نوع یک
معاون مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت درباره علائم و نشانه های دیابت نوع یک خاطرنشان کرد: پرادراری حال بد تهوع و استفراغ بی هوشی از علائم بیماری دیابت نوع یک است. همچنین این احتمال وجود دارد که فرد پرخوری داشته باشد در حالی که کاهش وزن را تجربه می کند. بی حالی و بی هوشی از علائم بیماری دیابت نوع یک است و حتی احتمال دارد که فرد به کما برود. دیابت نوع یک یک بیماری پرسروصدا قلمداد می شود و به راحتی قابل تشخیص است.
دیابت نوع ۲ یک بیماری خاموش
مهدوی با بیان اینکه دیابت نوع ۲ هیچ علائمی ندارد افزود: دیابت نوع ۲ برخلاف دیابت نوع یک که یک بیماری پر سروصدا است هیچ علائمی ندارد. شایع ترین نشانه بیماری دیابت نوع ۲ «بی علامتی» است. اغلب افرادی که به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند هنگامی که به یک بیماری ناشی از دیابت مبتلا می شوند به ابتلای خود به دیابت پی می برند.
عوامل خطر بیماری های غیرواگیر
وی درباره ریسک فاکتورهای ابتلا به دیابت گفت: مصرف دخانیات و نوشیدنی های الکلی کم تحرکی بی تحرکی و عادات بد غذایی از عوامل خطر ابتلا به بیماری دیابت هستند و به تازگی «آلودگی هوا» نیز جزو ریسک فاکتورهای بیماری دیابت محسوب می شود. این موارد عامل بسیاری از بیماری های غیرواگیر مانند بیماری های قلبی_عروقی پرفشاری خون سرطان ها و بیماری های تنفسی هستند.
معاون مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت ادامه داد: بررسی ها بیانگر این است بیماری هایی که به دلیل مصرف دخانیات و نوشیدنی های الکلی کم تحرکی بی تحرکی عادات بد غذایی و آلودگی هوا عامل به وجودآیند رده های اول تا چهارم علل مرگ در کشورهای مختلف را از آن خود کرده اند. دوران پاندمی کرونا بیماری کووید۱۹ در صدر علل مرگ کشورهای جهان قرار داشت اما جایگاه این بیماری کاهش یافته است. بررسی سیمای مرگ ایرانیان نیز بیانگر این است که حوادث سومین عامل مرگ و میر ایرانیان به حساب می آید.
«نوروپاتی» و زخم پای دیابتی
وی با بیان اینکه «نوروپاتی» از علل زخم پای دیابتی به حساب می آید گفت: هنگامی که مدت زمان بیماری طولانی و کنترل نشود تقریبا تمام دستگاه های بدن درگیر شده به نحوی که عروق ریز و درشت بدن درگیر این بیماری می شوند. منظور از عروق درشت عروق قلب و منظور از عروق کوچک نیز عروق ته چشم کلیه و اعصاب است. نوروپاتی از عوارض بیماری دیابت است که انواع مختلفی دارد؛ افرادی که دیابت کنترل نشده دارند به نوروپاتی یا بی حسی پا مبتلا می شوند؛ به نحوی که حتی سوختن یا فرورفتن یک جسم نوک تیز در پا را حس نمی کنند.
مهدوی درباره زخم پای دیابتی گفت: هنگامی که افراد به زخم پای دیابتی متبلا می شوند در وهله نخست از ابتلای خود به زخم آگاه نیستند. اگرچه ظاهر زخم پای دیابتی کوچک است اما در داخل بسیار گسترده است. زخم پای دیابتی یک گرفتاری عروقی محسوب می شود و به دلیل گرفتاری عروق بزرگ است. در واقع زخم پای دیابتی ترکیبی از گرفتاری رگ ها و اعصاب است؛ در چنین شرایطی خون رسانی به درستی انجام نمی شود و در نتیجه ترمیم زخم به درستی انجام نمی شود و فرد به دلیل اینکه به بی حسی مبتلا شده هیچگونه درد و سوزشی احساس نمی کند.
نقش دیابت در ۳۵ درصد از قطع عضوها
معاون مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت ادامه داد: اگر زخم پای دیابتی در کانون بی توجهی قرار گیرد فرد مبتلا به زخم پای دیابتی درجاتی از قطع عضو پای دیابتی را تجربه می کند. ابتلا به زخم پای دیابتی به شرایط بیمار بستگی دارد؛ تمام افرادی که دیابت دارند به زخم پای دیابتی مبتلا نمی شوند. افرادی که دیابت کنترل نشده دارند و کنترل قند خون را جدی نمی گیرند با علائم بیماری دیابت مواجه می شوند. دیابت شایع ترین علت قطع عضو غیرتروماتیک است. بررسی ها بیانگر این است که ۳۵ درصد قطع عضو به دلیل دیابت است.
وضعیت پوشش بیمه ای داروها
او با بیان اینکه انسولین انواع گوناگونی دارد تصریح کرد: رفع کمبود انسولین بدن اصلی ترین داروی بیماری دیابت است. با توجه به اینکه طیف گسترده ای از بیماران دیابتی در جهان حضور دارند داروهای متعددی برای این بیماری ساخته شده است. انواع داروهای دیابتی که در «فارماکوپه» کشور قرار دارند تحت پوشش بیمه است. فقط یک انسولین تحت پوشش نیست و این دارو هم در مسیر پوشش بیمه ای قرار دارد. گاهی اوقات برخی از داروها کم می شود اما در مجموع کمبود دارویی در کشور وجود ندارد.
بیماری های مزمن همراه همیشگی بیماران
مهدوی با بیان اینکه دیابت یک بیماری مزمن است توضیح داد: بیماری های مزمن همراه همیشگی مبتلایان هستند. بیماران می بایست نسبت به شرایط خود آگاه باشند و بدانند که درمان آنها یک درمان دائمی است. بیماران می بایست نسبت به درمان خود پایبند باشند و در برابر روند درمان مقاومت نکنند. بیماران می بایست نسبت به درمان خود متعهد باشند تا دچار دیابت کنترل نشده و عوارض ناشی از این بیماری مانند زخم پای دیابتی نشوند.
وی با بیان اینکه کنترل دیابت به کار تیمی نیاز دارد توضیح داد: پرستاران پزشکان متخصص و کارشناسان تغذیه و مربی ورزش در تیم درمان حضور دارند. نکته مهم و اساسی این است که فرد دیابتی نقطه مرکزی تیم درمان دیابت است؛ دیابتی ها می بایست مراقب خود باشند و با شرایط بیماری کنار آیند.
ضرورت توجه به تندرستی دیابتی ها
معاون مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه “Diabetes and well-being” به عنوان شعار روز جهانی دیابت درنظر گرفته شده توضیح داد: شعار “Diabetes and well-being” به عنوان شعار سه سالانه روز جهانی دیابت درنظر گرفته شده است و ترجمه “well-being” و به عنوان واژه معادل این کلمه در زبان فارسی می توان از عبارت «تندرستی» استفاده کرد. منظور از تندرستی این است که سلامت جسمی روحی و اجتماعی بیماران دیابتی در کانون توجه قرار گیرد.
مهدوی گفت: بیماران می بایست از لحاظ روحی با بیماری خود کنار آیند و مسئولیت خودمراقبتی در برابر این بیماری را برعهده گیرند. افراد مبتلا به دیابت باید در جامعه پذیرفته شوند؛ متاسفانه بسیاری از کودکانی که به دیابت مبتلا هستند بیماری خود را پنهان می کنند که یک موضوع خطرناک است. همچنین بزرگسالانی که به دیابت مبتلا هستند به دلیل ترس از دست دادن موقعیت شغلی خود ابتلا به این بیماری را پنهان می کنند. سلامت جسمی اجتماعی و روحی مبتلایان به دیابت در کانون توجه قرار دارد.
پایان خبر گولوپ
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "بیش از ۷.۵ میلیون دیابتی در کشور / تاثیر کاهش وزن بر بیماری دیابت" هستید؟ با کلیک بر روی پزشکی، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "بیش از ۷.۵ میلیون دیابتی در کشور / تاثیر کاهش وزن بر بیماری دیابت"، کلیک کنید.
