جاه طلبی الجولانی برای رهبری سوریه با وجود حمایت ترکیه و قطر به دلیل گذشته اش به عنوان رهبر القاعده و فشار های بین المللی با چالش های بزرگی مواجه است. در همین حال رقابت بر سر سهم گیری از بازسازی سوریه و تنش های منطقه ای همچنان تهدیدی برای ثبات سوریه است.
در مسیر دمشق از مرز سوریه با لبنان در ۸ دسامبر پست های ارتش سوریه به وضوح متروک و خالی از نیرو بودند. آسفالت جاده پر از یونیفورم های رها شده ای بود که نیرو های بشار اسد در هنگام فرار به سرعت از آن ها دست کشیده و به لباس های غیرنظامی پوشیده بودند تا از شورشیان پیشروی کننده بگریزند. پوستر های پاره و خراب شده ای که تصویر بشار اسد را نمایش می دادند به عنوان نشانه ای از سقوط نظام در کنار جاده ها باقی مانده بودند. کمتر از دو هفته پس از آغاز پیشروی شورشیان نظام بشار اسد فرو پاشید و او مجبور شد به مسکو فرار کند. در دمشق و سراسر سوریه مردم به آغاز یک فصل جدید امیدوار بودند و در تلاش برای تجدید روابط خود با دنیای بیرون بودند.
آیا اپوزیسیون سوریه می تواند متحد شود؟
چه نوع آغاز تازه ای انتظار مردم سوریه را می دهد؟ پاسخ به این پرسش بستگی زیادی به این دارد که آیا اپوزیسیون چندپاره سوریه که اکنون پس از سقوط نظام بشار اسد دشمن مشترک خود را از دست داده است می تواند با یکدیگر متحد شود و دولتی مدنی فدرال و چندفرهنگی برای تمام سوریه تشکیل دهد یا اینکه دوباره به درگیری های داخلی فرو رفته و کشور را به جنگ داخلی جدیدی بکشاند.
تاکنون نشانه های اولیه نسبتاً امیدوارکننده بوده است هرچند هنوز بسیار زود است که بخواهیم به این تحولات اطمینان پیدا کنیم. شورشیان به ویژه گروه هیئت تحریرالشام که زمانی وابسته به القاعده بود و طی چند سال گذشته بخش هایی از شمال غرب سوریه را تحت کنترل داشت مدعی هستند که از درس های تغییر رژیم های گذشته در جهان عرب آموخته اند. به گفته آنان برخلاف تجربه های تلخ عراق و لیبی انتقال قدرت در سوریه به طور محلی و از طریق نیرو های داخلی مدیریت خواهد شد نه توسط قدرت های خارجی یا بازگشت عناصر تبعیدی.
شورشیان پس از سقوط نظام بشار اسد از مقامات مدنی و پلیس خواسته اند که تا اعلام دولت وحدت ملی در پست های خود باقی بمانند و نظم عمومی را حفظ کنند. در همین راستا آن ها اقدام به وضع منع رفت وآمد کرده اند که تا شب ۸ دسامبر به طور عمده از بروز غارت در پایتخت جلوگیری کرده است—گرچه سرقت ظروف از کاخ ریاست جمهوری همچنان رخ داده است. علی رغم اینکه اکثر شورشیان از اکثریت سنی هستند که به ویژه از سوی نظام علوی اسد هدف ترور قرار گرفته اند آنان از پیروزی های فرقه ای خود کاسته اند و به جای آن وعده داده اند که از اقلیت های مختلف سوریه محافظت خواهند کرد.
بازسازی سوریه یا بحران جدید؟ رقابت برای سهم از منابع اقتصادی و بازسازی.
اما در سوریه اوضاع به طور معمول پیچیده تر از آن چیزی است که به نظر می رسد. تقسیم غیررسمی سوریه که در دوران نظام بشار اسد شکل گرفت پس از سقوط او شدت یافته و به شکل های جدیدی بروز کرده است. در روز های اخیر شورشیان از شمال شرق و جنوب کشور با نظم شگفت انگیزی کنترل خود را هماهنگ کرده اند. با این حال چون سقوط نظام اسد سریع تر از آنچه که پیش بینی می شد رخ داد شورشیان فرصت کافی برای برنامه ریزی برای دوران پس از سقوط را نداشتند.
در حال حاضر چهار جناح اصلی در سوریه هر کدام ارتش خود را دارند و برای تسلط بر بخش هایی از کشور رقابت می کنند. این جناح ها عبارتند از: شورشیان سنی مورد حمایت ترکیه در شمال غرب کرد ها در شمال و شرق شورشیان مورد حمایت اردن در جنوب و وفاداران باقی مانده از فرقه علوی اسد در غرب. همه این گروه ها با تصرف سلاح ها زمین ها و دارایی های اقتصادی از نظام بشار اسد در روز های اخیر تقویت شده اند و هر یک خواستار سهم خود از غنائم و سهمی در بسته هایی هستند که برای بازسازی سوریه ویران شده ترتیب داده خواهد شد. این بسته های بازسازی با برآورد های هزینه ای حدود ۲۰۰ میلیارد دلار به یکی از محور های رقابت و تنش در روز های آینده تبدیل خواهد شد.
چند ساعت پس از سقوط بشار اسد آتش بس شکننده ای که میان گروه های مختلف در سوریه برقرار شده بود شروع به فروپاشی کرد و درگیری ها به ویژه در منبج در خط مرزی بین عرب های مورد حمایت ترکیه در شمال غرب و کرد ها در شمال شرق شدت یافت. این خشونت ها یادآور تجربه های تلخ گذشته برای سوری هاست زیرا آن ها فراموش نکرده اند که سرنگونی دیکتاتور های عراق و لیبی چگونه باعث آغاز دهه ها جنگ داخلی و درگیری های خونین میان جانشینان احتمالی آن ها شد. علاوه بر این سوری ها به خوبی از دشواری های مدیریت روابط پیچیده با همسایگان خود به ویژه ترکیه و اسرائیل آگاه هستند. در یکی از هتل های پنج ستاره دمشق در شب ۸ دسامبر موسیقی جاز نرم که در حین سرو شام پخش می شد گاهی با صدای حملات هوایی اسرائیل به یک پایگاه نظامی نزدیک قطع می شد.
الجولانی؛ آیا او می تواند مخالفانش را متحد کند؟
قدرتمندترین رقیب برای رهبری سوریه ابو محمد الجولانی ۴۲ ساله رهبر هیئت تحریر الشام است که تنها ۱۱ روز پیش در ۲۷ نوامبر حمله شورشیان را از مقر خود در ادلب در شمال غرب سوریه آغاز کرد. الجولانی به مسیحیان و زنان اطمینان داده که قصد ندارد قوانین اسلامی سختگیرانه را در مناطق تحت کنترل خود اعمال کند. در شب ۸ دسامبر او در مسجد اموی دمشق خطبه ای ایراد کرد و تلویزیون دولتی سوریه بیانیه ای پخش کرد که در آن گفته شده بود: «آینده از آنِ ماست.» گفته می شود که الجولانی به مقایسه خود با محمد بن سلمان ولی عهد جوان عربستان سعودی علاقه مند است و به دنبال به دست آوردن رهبری نه تنها در سوریه بلکه در سطح منطقه است.
با این حال گذشته الجولانی به عنوان رهبر القاعده در سوریه و سرکوب های وحشیانه ای که برای حذف رقبای خود به کار گرفته باعث شده تا بسیاری از گروه های دیگر نسبت به او محتاط باشند. مهم ترین چالش الجولانی در مسیر رهبری سوریه جلب پذیرش از سوی دیگر شورشیان است. او سال ها بیشتر با این گروه ها درگیر بوده تا با نظام اسد و همین موضوع می تواند مانعی بزرگ در مسیر تحقق آرزو های سیاسی اش باشد
آینده کرد ها و علوی ها در سوریه؛ تسلیم یا مقاومت؟
اینکه آمریکا روسیه و سازمان ملل متحد همه الجولانی را به عنوان تروریست شناخته و هیئت تحریر الشام را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرده اند ممکن است چالش های بزرگی را برای او در صورت تصاحب قدرت ایجاد کند. وضعیت بین المللی او به ویژه در برابر قدرت های غربی و منطقه ای پیچیده است و می تواند بر تلاش هایش برای به دست آوردن مشروعیت در سطح داخلی و بین المللی تاثیرگذار باشد. از سوی دیگر ارتباطات نزدیک الجولانی با ترکیه و قطر نیز موجب نگرانی های قدرت های عربی می شود به ویژه آن هایی که تمایل دارند حوزه نفوذ آن ها را در منطقه محدود نگه دارند. این روابط می تواند او را در برابر دیگر قدرت های عربی و به ویژه کشور های مخالف هر نوع نفوذ خارجی در سوریه قرار دهد. برخی از شخصیت های مخالف نیز به طور تلویحی درباره این هشدار داده اند که شاید ترور الجولانی بتواند مفید باشد. یکی از تحلیلگران نزدیک به رقبای او در این زمینه گفته است: «ما می ترسیم که او تبدیل به یک اسد دیگر شود.»
هر کسی که در دمشق به قدرت برسد بدون شک با چالش های بزرگی در مسیر کنترل تمام سوریه روبه رو خواهد شد. در شمال شرق کشور کرد ها همچنان به نیرو های آمریکایی مستقر در منطقه چشم دوخته اند تا از هر گونه تلاشی برای بازپس گیری میادین نفتی سبد نان سوریه و شهر های عربی که تحت کنترل دارند جلوگیری کنند. در مناطق استراتژیک منبج و رقه که در حال حاضر شاهد درگیری های مستمر با نیرو های مورد حمایت ترکیه هستند کرد ها به دنبال حفظ خودمختاری ای هستند که در دوران حکومت بشار اسد به دست آورده اند. از سوی دیگر در روستا های کوهستانی واقع در سواحل مدیترانه علوی های حامی اسد نیز باید تصمیم سرنوشت سازی اتخاذ کنند: آیا به مبارزه ادامه دهند یا به حکومت اکثریت سنی تن دهند و از ادامه مقاومت دست بردارند؟
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "آیا سوریه به جنگ داخلی جدید کشیده خواهد شد؟" هستید؟ با کلیک بر روی بین الملل، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "آیا سوریه به جنگ داخلی جدید کشیده خواهد شد؟"، کلیک کنید.
