نیاز نوری گیاهان آپارتمانی به چه صورت است؟

خب اول از همه بیایم روراست باشیم : نور برای گیاهان حیاتی ترین عنصر بعد از آب و خاکه. شاید با خودت بگی خب معلومه فتوسنتز دیگه! آره فتوسنتز خیلی مهمه ولی قضیه فقط به فتوسنتز ختم نمیشه. بذار برات بازش کنم :

برای خرید گلدان مناسب گیاهتان از گل فروشی ما دیدن کنید.

• فتوسنتز آشپزخونه ی گیاه : فتوسنتز مثل آشپزخونه ی گیاه عمل می کنه. گیاه با استفاده از نور خورشید آب و دی اکسید کربن غذای خودش رو (قند) تولید می کنه. این قند منبع انرژی گیاهه و برای رشد گلدهی میوه دهی و همه ی فعالیت های دیگه ش ضروریه. بدون نور کافی این آشپزخونه تعطیل میشه و گیاه گرسنه می مونه.
• نور ساعت بیولوژیک گیاه : نور فقط غذا نیست بلکه ساعت بیولوژیک گیاه رو هم تنظیم می کنه. گیاهان به تغییرات طول روز و فصل ها حساسن و نور بهشون کمک می کنه تا زمان گلدهی برگ ریزی و حتی جوانه زنی رو تشخیص بدن. توی خونه هم نور مناسب می تونه ریتم طبیعی گیاه رو حفظ کنه و از استرس و مشکلات رشدی جلوگیری کنه.
• نور رنگ زندگی : نور نه فقط برای بقا بلکه برای زیبایی و شادابی گیاه هم لازمه. نور کافی باعث میشه رنگ برگ ها سبز پررنگ و شاداب بشه گل ها رنگ های جذاب تری داشته باشن و گیاه کلاً سالم تر و قوی تر به نظر برسه. یه گیاه که نور کافی دریافت نکرده مثل یه آدم خسته و بی حوصله است – رنگ پریده پژمرده و بی رمق!

پیشنهاد غیررسمی و کاربردی : یه لحظه به گیاهات نگاه کن. به رنگ برگاشون دقت کن. آیا سبز پررنگ و شادابن یا رنگ پریده و زرد؟ این یه نشونه ی خیلی خوبه که بهت بگه گیاهت نور کافی می گیره یا نه. اگه برگ ها رنگ پریده ان احتمالاً وقتشه که یه تجدید نظری تو نورپردازی خونه ت بکنی!

انواع نور : فقط آفتاب نیست! نور مصنوعی هم کلی کار راه میندازه!

وقتی حرف از نور گیاه میشه اولین چیزی که به ذهن خیلی ها میرسه نور خورشیده. درسته نور خورشید بهترین و طبیعی ترین منبع نوره برای گیاهان. ولی تو زندگی آپارتمانی همیشه دسترسی به نور مستقیم خورشید آسون نیست. خوشبختانه فقط نور خورشید نیست که به درد گیاهان میخوره. انواع دیگه ای از نور هم هستن که می تونن نیاز نوری گیاهاتو برآورده کنن :

• نور طبیعی خورشید :
  

  همون نور طلایی و دوست داشتنی که از پنجره میاد تو خونه. نور خورشید طیف کاملی از رنگ ها رو داره و برای فتوسنتز گیاهان ایده آله. ولی خب شدت نور خورشید تو طول روز و فصل های مختلف تغییر می کنه و ممکنه برای همه ی گیاهان کافی نباشه.

• نور مصنوعی (چراغ های رشد گیاه) :
  

  این چراغ های جادویی مخصوصاً برای گیاهان آپارتمانی طراحی شدن و طیف نوری مناسب برای فتوسنتز رو تولید می کنن. نورهای مصنوعی مخصوصاً توی خونه های کم نور یا تو فصل های زمستون خیلی به درد می خورن و می تونن کمبود نور خورشید رو جبران کنن. انواع مختلفی از نورهای مصنوعی وجود داره مثل :

  • لامپ های فلورسنت (مهتابی) : نور ملایم و پخش شده ای دارن و برای گیاهانی که به نور کم تا متوسط نیاز دارن مناسبن. مصرف برقشون هم نسبتاً کمه.
  • لامپ های LED (ال ای دی) : مصرف برق خیلی پایینی دارن عمر طولانی تری دارن و طیف نوری قابل تنظیمی دارن. LEDها برای گیاهانی که به نور زیاد نیاز دارن خیلی خوبن و روزبه روز محبوب تر میشن.
  • لامپ های رشته ای (معمولی) : این لامپ های قدیمی و پرمصرف نور گرم و زردی تولید می کنن که برای گیاهان خیلی مناسب نیست. بهتره از لامپ های رشته ای برای نورپردازی گیاهان استفاده نکنی.

• نور پنجره :
  

  نوری که از پنجره به خونه میاد می تونه برای خیلی از گیاهان کافی باشه ولی بستگی به جهت پنجره و میزان نور خورشید داره. پنجره های جنوبی معمولاً بیشترین نور رو دارن پنجره های شرقی و غربی نور متوسط و پنجره های شمالی کمترین نور رو دارن.

پیشنهاد غیررسمی و کاربردی : یه آزمایش کوچیک انجام بده! گلدونات رو به پنجره های مختلف خونه ببر و ببین کدوم پنجره نور بهتری داره. اگه دیدی گیاهات تو یه پنجره خاص خیلی سرحال ترن احتمالاً اون پنجره نور بیشتری داره و براشون مناسب تره. اگه هم خونه ت کلاً کم نوره نگران نباش! یه نور مصنوعی خوب می تونه معجزه کنه!

نور کم نور زیاد نور متوسط : داستان گلدون شما چیه؟ هر گیاهی یه قصه نوری داره!

همه ی گیاهان مثل هم نیستن. بعضی ها عاشق آفتاب داغ تابستونن بعضی ها سایه ی خنک رو ترجیح میدن و بعضی ها هم یه نور ملایم براشون کافیه. برای اینکه گیاهات تو خونه ت سرحال باشن باید نیاز نوری هر گیاه رو بشناسی و نور مناسب رو براشون فراهم کنی. به طور کلی گیاهان رو از نظر نیاز نوری به سه دسته تقسیم می کنن :

• گیاهان نور دوست (نور زیاد) :
  

  این گیاهان عاشق نور خورشید مستقیم و زیادن. اگه نور کافی بهشون نرسه رشدشون کند میشه برگ هاشون رنگ پریده میشه و ممکنه گل ندن. مثل :

  • کاکتوس ها و ساکولنت ها
  • گل رز
  • شمعدانی
  • یاس
  • بگونیا

• گیاهان سایه دوست (نور کم) :
  

  این گیاهان نور مستقیم خورشید رو دوست ندارن و نور کم یا سایه رو ترجیح میدن. نور زیاد می تونه باعث سوختگی برگ هاشون بشه. مثل :

  • سانسوریا (نیزه آفریقایی)
  • زامیفولیا (زامیو)
  • پتوس
  • آگلونما
  • اسپاتی فیلوم

• گیاهان نور متوسط :
  

  این گیاهان نه خیلی نور زیاد می خوان نه خیلی نور کم. نور غیرمستقیم و ملایم براشون مناسبه. اکثر گیاهان آپارتمانی تو این دسته قرار می گیرن. مثل :

  • دیفن باخیا
  • فیکوس
  • برگ انجیری
  • لیندا
  • آلوئه ورا

پیشنهاد غیررسمی و کاربردی : قبل از اینکه یه گیاه جدید بخری حتماً نیاز نوری ش رو چک کن. می تونی از فروشنده ی گل و گیاه بپرسی تو اینترنت سرچ کنی یا برچسب روی گلدون رو بخونی. بعد با توجه به نور خونه ت گیاه مناسب رو انتخاب کن. اینجوری هم خودت راحت تری هم گیاهت شادتر!

نشانه های گرسنگی نوری : وقتی گیاه داره SOS میفرسته! زبون گیاهتو یاد بگیر!

گیاهان زبون ندارن که باهات حرف بزنن ولی با نشانه های بصری بهت میگن که حالشون خوبه یا نه. یکی از مهم ترین نشانه هایی که گیاه برای نشون دادن حالش استفاده می کنه ظاهرشه. اگه گیاهت نور کافی دریافت نکنه یه سری علائم نشون میده که مثل علامت SOS میمونن. اگه این نشانه ها رو بشناسی می تونی به موقع به گیاهت کمک کنی و از مشکلات جدی تر جلوگیری کنی :

• رشد علفی و قد کشیدن بیش از حد (Etiolation) :
  

  وقتی گیاه نور کافی نداره برای رسیدن به نور بیشتر ساقه هاش بیش از حد دراز و باریک میشن و فاصله ی بین برگ ها زیاد میشه. به این حالت میگن رشد علفی یا اتیووله شدن. شاخه ها ضعیف و شکننده میشن و گیاه کلاً ظاهر نامناسبی پیدا می کنه.

• رنگ پریدگی و زرد شدن برگ ها :
  

  برگ های سالم گیاه باید سبز پررنگ و شاداب باشن. اگه برگ ها رنگ پریده زرد یا قهوه ای بشن یکی از دلایلش می تونه کمبود نور باشه. البته زرد شدن برگ ها دلایل دیگه ای هم داره (مثل آبیاری زیاد یا کم کمبود مواد مغذی) ولی کمبود نور یکی از احتمالات مهمیه.

• کوچک شدن برگ های جدید :
  

  اگه برگ های جدیدی که گیاه میده نسبت به برگ های قبلی کوچکتر باشن این نشونه ی خوبی نیست و می تونه به کمبود نور اشاره داشته باشه. گیاه برای تولید برگ های بزرگ و سالم به انرژی کافی نیاز داره که نور منبع اصلی این انرژیه.

• عدم گلدهی یا گلدهی ضعیف :
  

  خیلی از گیاهان برای گل دادن به نور کافی نیاز دارن. اگه گیاهت گل نمیده یا گل های خیلی کم و کوچیکی میده احتمالاً نور کافی دریافت نمی کنه.

• خم شدن گیاه به سمت نور :
  

  اگه گیاهت به سمت پنجره یا منبع نور دیگه خم شده یعنی داره به دنبال نور بیشتر می گرده. این یه واکنش طبیعیه ولی اگه خیلی شدید باشه نشون میده که گیاهت نور کافی نداره و باید جاش رو عوض کنی یا نور مصنوعی بهش بدی.

پیشنهاد غیررسمی و کاربردی : یه کارآگاه گیاهی شو! هر روز گیاهات رو چک کن و به تغییرات ظاهری شون دقت کن. اگه هر کدوم از این نشانه ها رو دیدی سریع دست به کار شو و نور گیاهت رو تنظیم کن. زود اقدام کنی زودتر مشکل حل میشه و گیاهت دوباره سرحال میشه!

نور اضافی دشمن پنهان : مراقب سوختگی گیاهت باش! نور زیاد هم میتونه دردسر بشه!

فکر نکن فقط کمبود نور بده! نور زیاد هم می تونه برای گیاهان مضر باشه و باعث مشکلاتی بشه. نور زیاد مخصوصاً نور مستقیم خورشید تو ظهر تابستون می تونه مثل آتیش عمل کنه و برگ های گیاه رو بسوزونه. به این حالت میگن سوختگی برگ یا آفتاب سوختگی. نشانه های سوختگی برگ معمولاً خیلی واضحن و به راحتی قابل تشخیصن :

• لکه های سفید یا قهوه ای سوخته روی برگ ها :
  

  این لکه ها معمولاً روی قسمت هایی از برگ که بیشتر در معرض نور خورشید بودن ظاهر میشن. لکه های سوخته خشک و شکننده هستن و شبیه به سوختگی با اتو یا سشوار میمونن.

• زرد شدن ناگهانی برگ ها :
  

  زرد شدن برگ ها به طور ناگهانی و سریع مخصوصاً اگه همراه با لکه های سوخته باشه می تونه نشونه ی نور زیاد باشه. زرد شدن برگ ها تو این حالت معمولاً با زرد شدن برگ ها به دلیل کمبود نور فرق داره. تو سوختگی برگ زرد شدن موضعیه و همراه با لکه های سوخته است.

• پژمرده شدن و آویزان شدن برگ ها :
  

  نور زیاد می تونه باعث تبخیر سریع آب از برگ ها بشه و گیاه رو دچار کم آبی کنه حتی اگه خاکش مرطوب باشه. پژمرده شدن و آویزان شدن برگ ها تو نور زیاد معمولاً تو گرم ترین ساعات روز اتفاق میفته.

• سفید شدن یا رنگ پریدگی رنگ برگ ها (Bleaching) :
  

  بعضی از گیاهان مخصوصاً گیاهان سایه دوست وقتی تو نور خیلی زیاد قرار می گیرن رنگ برگ هاشون سفید یا خیلی کمرنگ میشه. به این حالت میگن سفید شدن یا Bleaching. این حالت معمولاً تو گیاهانی که برگ های تیره دارن بیشتر دیده میشه.

پیشنهاد غیررسمی و کاربردی : مراقب آفتاب ظهر باش! تو فصل های گرم سال مخصوصاً بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر نور خورشید خیلی شدیده و می تونه به گیاهان آسیب برسونه. اگه گیاهات رو جلوی پنجره ی آفتاب گیر گذاشتی حتماً از پرده یا کرکره استفاده کن تا نور مستقیم خورشید رو فیلتر کنی. یا گیاهات رو یه کم از پنجره دورتر بذار. یه جای سایه دارتر تو خونه پیدا کن که نور غیرمستقیم و ملایم داشته باشه.

نور مصنوعی دوست یا دشمن؟ راهنمای جامع نورهای مصنوعی برای گیاهان آپارتمانی. وقتی خورشید کم میاره نور مصنوعی به داد میرسه!

تو دنیای آپارتمان نشینی نور خورشید همیشه در دسترس نیست. خونه ها ممکنه پنجره های کوچیک داشته باشن جهت پنجره ها مناسب نباشه یا کلاً تو منطقه ی کم نوری زندگی کنی. اینجاست که نورهای مصنوعی به داد گیاهان آپارتمانی میرسن و می تونن کمبود نور خورشید رو به خوبی جبران کنن. نور مصنوعی دیگه دشمن نیست بلکه یه دوست و همراهِ باغبون های مدرنه!

انواع نورهای مصنوعی برای گیاهان آپارتمانی :

• لامپ های فلورسنت (مهتابی) :
  • مزایا : قیمت مناسب مصرف برق کم نور پخش شده و ملایم مناسب برای گیاهان نور کم تا متوسط.
  • معایب : طیف نوری محدودتر نسبت به LED عمر کوتاه تر نسبت به LED.
  • کاربرد : مناسب برای قفسه های گیاه تراریوم ها گیاهان برگ دار سایه دوست.
• لامپ های LED (ال ای دی) :
  • مزایا : مصرف برق خیلی کم عمر بسیار طولانی طیف نوری قابل تنظیم و کامل نور با شدت بالا مناسب برای انواع گیاهان از جمله گیاهان نور دوست.
  • معایب : قیمت اولیه معمولاً بالاتر از فلورسنت ممکنه نیاز به دانش بیشتر برای انتخاب طیف نوری مناسب داشته باشه.
  • کاربرد : مناسب برای گیاهان گلدار گیاهان میوه ده گیاهان نور دوست گلخانه های کوچک خانگی.
• لامپ های HID (لامپ های تخلیه با شدت بالا) :
  • انواع : لامپ های متال هالید (MH) و لامپ های سدیم فشار قوی (HPS).
  • مزایا : نور بسیار قوی و پرقدرت مناسب برای گیاهان نور دوست و گیاهانی که به نور زیاد برای گلدهی و میوه دهی نیاز دارن.
  • معایب : مصرف برق بالا تولید گرمای زیاد نیاز به تهویه مناسب قیمت بالا معمولاً برای گلخانه های بزرگ و کشت های تجاری استفاده میشن و برای خونه ها خیلی مناسب نیستن.

نکات مهم در استفاده از نور مصنوعی :

• طیف نوری مناسب : برای فتوسنتز گیاهان نور باید طیف نوری مناسبی داشته باشه. بهترین نورهای مصنوعی نورهایی هستن که طیف نوری Full Spectrum یا طیف کامل دارن. این نورها تمام رنگ های طیف نوری خورشید رو شامل میشن و برای رشد همه ی گیاهان مناسبن.
• شدت نور مناسب : شدت نور باید متناسب با نیاز نوری گیاه باشه. گیاهان نور دوست به نور با شدت بالاتر نیاز دارن گیاهان سایه دوست به نور با شدت کمتر. می تونی از لوکس متر برای اندازه گیری شدت نور استفاده کنی ولی به طور تقریبی می تونی با فاصله و مدت زمان روشن بودن چراغ شدت نور رو تنظیم کنی.
• مدت زمان نوردهی : گیاهان به دوره های تاریکی هم نیاز دارن. معمولاً ۱۲ تا ۱۶ ساعت نوردهی در روز برای اکثر گیاهان آپارتمانی کافیه. می تونی از تایمر استفاده کنی تا چراغ ها به طور خودکار روشن و خاموش بشن و ریتم شبانه روزی گیاه حفظ بشه.
• فاصله چراغ تا گیاه : فاصله ی چراغ تا گیاه خیلی مهمه. اگه چراغ خیلی نزدیک باشه ممکنه باعث سوختگی برگ ها بشه. اگه خیلی دور باشه نور کافی به گیاه نمیرسه. فاصله ی مناسب بستگی به نوع چراغ و شدت نورش داره. معمولاً تو دفترچه ی راهنمای چراغ فاصله ی پیشنهادی ذکر شده. اگه دفترچه نداری از فاصله ی بیشتر شروع کن و کم کم فاصله رو کمتر کن تا به نتیجه ی مطلوب برسی.

پیشنهاد غیررسمی و کاربردی : اگه تازه کاری و می خوای با نور مصنوعی شروع کنی لامپ های LED طیف کامل انتخاب خیلی خوبیه. هم مصرف برقشون کمه هم عمر طولانی دارن هم طیف نوری مناسبی دارن و هم کار کردن باهاشون آسونه. یه چراغ LED کوچیک بگیر و امتحان کن. مطمئنم از نتیجه ش شگفت زده میشی!

امیدواریم که این مقاله باعث بشه از گیاهتان بهتر نگهداری کنید اگر قصد خرید گل آپارتمانی را دارید به باغ گل رضوان یه سر بزنید.